Doetinchem, een voorbeeld voor Nederland

Veel binnensteden hebben te maken met leegstand en teruglopende bezoekersaantallen. Doetinchem wordt landelijk gezien als een stad waar de problemen onder controle zijn. Het geheim? Reclamebelasting, een centrummanager en een gemeente die meedenkt.

Martin Buunk, franchisenemer van Halfords, kan zich de tijd nog herinneren dat er geen reclamebelasting was in Doetinchem. “We hadden een ondernemersvereniging waar lang niet alle winkeliers lid van waren. We hadden veel ideeën, maar er kwam nooit iets van de grond omdat we de mankracht niet hadden om het uit te voeren.” Zo ontstond in 2007 het idee om reclamebelasting te gaan heffen. Alle ondernemers in de binnenstad die reclame voeren op hun pand, krijgen een belastingaanslag van de gemeente. Dit geld gaat in de Stichting Ondernemersfonds Doetinchem.

Centrummanager

Door het invoeren van de reclamebelasting kwam er vier keer zoveel geld binnen. De ondernemers besloten om dit niet uit te geven aan grote reclamecampagnes. “We kwamen tot de conclusie dat het veel belangrijker is om een centrummanager aan te stellen, ondersteund door een secretariaat”, vertelt Martin. “Een goede centrummanager heeft kennis van zaken. Hij is fulltime met de binnenstad bezig en weet de voortgang erin te houden. Bovendien kan hij partijen met elkaar verbinden en onze belangen goed vertegenwoordigen bij de gemeente.” Dus op 1 januari 2008 werd de Stichting Ondernemersfonds Doetinchem opgericht en werd Jos Tiemessen aangesteld als centrummanager. Hij zorgde in de eerste plaats voor een goede overlegstructuur. “We zijn een democratisch orgaan”, vertelt Jos. “We hebben een bestuur waarin alle partijen vertegenwoordigd zijn, dus de winkeliers, de vastgoedeigenaren, de horeca en de evenementen. In verschillende werkgroepen pakken we onderwerpen op.”

IJsbaan

Een belangrijke missie van het Ondernemersfonds is dat Doetinchem een stad moet zijn waarin altijd iets te beleven is. Een ankerpunt daarin is de koopzondag. “We hebben gekozen voor één koopzondag per maand”, vertelt Jos. “Deze zondagen maken we er echt iets leuks van met een thema en activiteiten die daarbij aansluiten, zoals een pleinconcert, een modeshow of kinderactiviteiten. Klanten kunnen op zondag gratis parkeren, ook in de parkeergarages. Deze aanpak is een succes waardoor 98% van de winkels nu open is op koopzondag.” Het fonds heeft ook een aantal grote activiteiten opgezet. Zo is er elke winter een ijsbaan op het plein. “Schaatsende kinderen en volwassenen geven een leuke sfeer aan de binnenstad, vooral als ’s avonds alle lichtjes aangaan”, vertelt Jos. Iedereen kan voor 6 euro schaatsen, inclusief de schaatshuur. Het probleem van een ijsbaan is dat deze vooral gebruikt wordt in het weekend. Daardoor is het lastig om de exploitatie rond te krijgen. Het centrummanagement heeft dit opgelost door ook scholen te benaderen, die een dagdeel voor de helft van het geld mogen schaatsen. Veel scholen maken daar gebruik van, waardoor er vorig jaar zo’n 6.000 scholieren kwamen schaatsen. Alleen ’s avonds is het nu nog rustig op de schaatsbaan. Daarom is er dit jaar gestart met Curling Wedstrijden in de avonduren.

Gouden Pepernoot

Een ander succesvol evenement is de intocht van Sinterklaas. Twee jaar geleden werd de intocht in Doetinchem zelfs uitgeroepen tot de beste van Nederland en won de stad de Gouden Pepernoot. “We organiseren de intocht elk jaar in samenwerking met het Graafschap College en Warboel muziekprojecten”, vertelt Jos. “Zo’n vierhonderd leerlingen werken daaraan mee. De ene opleiding verzorgt de techniek van de catwalk waar de pieten over lopen, de andere levert acrobaten. De leerlingen van de bakkerijopleiding bakken de pepernoten en het speculaas. Zelfs de beveiliging wordt door leerlingen geregeld. Elk jaar evalueren we de intocht en kijken we op welke punten het beter kan. Zo bouw je samen iets op, en wordt het een begrip in de regio. De intocht trekt jaarlijks zo’n 8.000 tot 10.000 bezoekers naar de stad.”

Media Markt

Naast het organiseren van evenementen pakt het Ondernemersfonds ook andere thema’s op, zoals een goede bereikbaarheid, het opknappen van een steeg waar veel overlast is of het voorkomen van leegstand. “De Veentjes is een aanloopstraat waar leegstand kan ontstaan”, vertelt Jos. “We hebben een werkgroep gevormd waarin buurtbewoners en winkeliers vertegenwoordigd zijn. Zo komen we samen tot een visie over de toekomst van dit gebied.” Een tweede voorbeeld is dat de Media Markt zich wilde vestigen in Doetinchem. “Wij hebben bedongen dat de Media Markt zich alleen mag vestigen in de binnenstad. De winkel krijgt nu een goed bereikbare locatie aan de rand van de binnenstad. Een Media Markt trekt ongeveer een half miljoen bezoekers per jaar, die straks misschien ook de binnenstad bezoeken.”

Veiligheid

Bij het realiseren van veel plannen, heeft het Ondernemersfonds de medewerking van de gemeente nodig. Jos heeft dus veel contact met de gemeente. “Het is ook in ons belang dat de omzet in de binnenstad goed is”, zegt wethouder Peter Drenth. “Daarom denken we daar graag in mee.” Burgemeester Niels Joosten is het daarmee eens. “De binnenstad neemt haar verantwoordelijkheid door gezamenlijk de regie te nemen. Daarom krijgen ze van ons meer ruimte.” Een goed voorbeeld is de vergunning voor een vuurwerkshow. Het centrummanagement had vorig jaar namelijk een kerstmarkt georganiseerd en wilde dat afsluiten met muziek en een vuurwerkshow. “Er zijn veel discussies over de veiligheid van vuurwerk”, vertelt de wethouder. “Maar we begrijpen ook dat het centrummanagement zo’n groot evenement op een bijzondere manier wil afsluiten. Daarom hebben we de vergunning wel verleend.”

Fractievoorzitters

Jos vindt het belangrijk om de gemeente in een vroeg stadium overal bij te betrekken. Daarom organiseert hij elk half jaar een meeting voor de fractievoorzitters van alle gemeentelijke partijen. “We informeren partijen over de grote lijnen. Zo kunnen zij in de raad beter afgewogen beslissingen nemen.” Peter vertelt dat het geen oppervlakkige, vrijblijvende gesprekken zijn. “We worden bijvoorbeeld aangesproken op dossiers die te lang blijven liggen of hebben een meningsverschil over bepaalde issues. Soms gaan de messen over tafel. Het is belangrijk om het gesprek aan te gaan, zodat we samen tot een oplossing komen.”

Historische tram

Peter vertelt tot slot dat hij wil dat er een duidelijke visie komt voor de toekomst van de binnenstad. “Ik wil weten wat de markeringspunten van Doetinchem zijn en wat we kunnen doen om de binnenstad echt aantrekkelijk te maken.” Daarom is ook daar een werkgroep voor geformeerd, een zogenaamde cockpit, die werkt aan het aanvalsplan voor de binnenstad. “Misschien is het bijvoorbeeld goed om een historische tram te laten rijden of om de stadspoort te herbouwen, alleen dan in een nieuw, modern jasje”, zegt Jos. De nieuwe werkgroep is in januari van start gegaan en moet het fundament gaan vormen waar ook alle plannen voor de binnenstad in de toekomst aan getoetst gaan worden.

"De gemeente is verrassend snel”

“Doetinchem is een leuke stad, met vriendelijke mensen”, zegt Christiaan Schuppert, franchisenemer van de Zuivelhoeve. Hij heeft in maart 2014 zijn winkel geopend aan de rand van de binnenstad. “De stad heeft een goed winkelaanbod en ziet er verzorgd uit. Sinds kort zijn er bijvoorbeeld overal plantenbakken geplaatst. Dat kleedt de straten mooi aan.” Christiaan merkt dat het contact met de gemeente goed is. “Toen ik hier kwam, stond er een fietsenrek voor mijn ingang. Ik heb de gemeente gevraagd of ze dat konden verplaatsen. Binnen een week hadden ze het weggehaald. Dat vond ik verrassend snel. En ze hadden vorig jaar een leuk initiatief met lokale kerstpakketten. Alle medewerkers van de gemeente en het Graafschap College konden via internet een kerstpakket bestellen bij een lokale ondernemer. Wij kregen het geld via de gemeente binnen. Zo heb ik heel wat kerstpakketten verkocht.” Christiaan vindt het leuk dat er in Doetinchem veel evenementen georganiseerd worden. “Veel evenementen vinden op het plein plaats. Het is soms lastig om ook de zijstraten erbij te betrekken. Wij krijgen altijd de mogelijkheid om mee te doen. Maar niet iedere winkelier zit daarop te wachten.”

“Het centrummanagement organiseert veel”

“Doetinchem is een prettige stad om in te ondernemen”, zegt Martijn Wolsink, franchisenemer van Bakker Bart. “De gemeente is heel meewerkend. In de zomer bleek bijvoorbeeld dat ik een vergunning nodig had voor een terrasscherm. Ze hebben me precies uitgelegd hoe ik de vergunning moest aanvragen. Ze stelden zich dienstverlenend op. Vervolgens werd de vergunning snel verleend. Doetinchem heeft weinig leegstand en het centrummanagement organiseert erg veel, zoals stadsfeesten en city beach op het centrale plein. De centrale organisatie geeft vaak een kader en daar kunnen wij met onze eigen zaak invulling aan geven.” Martijn heeft wel enkele punten die verbeterd kunnen worden. “Ik zou graag willen dat er een betere koppeling komt tussen de winkeliers en de horeca. Vaak worden activiteiten ’s middags georganiseerd. Het lijkt me goed om klanten erop te attenderen dat ze ’s avonds een hapje kunnen eten in de stad. Zo loopt het beter in elkaar over. Ook vind ik het verwarrend dat iedereen andere openingstijden heeft. Er wordt veel geklaagd over het parkeerbeleid, maar daar heb ik zelf niet zo veel problemen mee. Klanten kunnen dichtbij parkeren voor een hoog tarief of verder weg voor een laag bedrag. Bovendien: er zijn altijd voldoende plekken, dus de stad is goed bereikbaar.”

“Het karakter van een gemoedelijk groot dorp”

“Doetinchem heeft een goede regiofunctie”, zegt Gert Jan van Altenaar, franchisenemer van Jack & Jones. “De stad ligt redelijk ver van andere grote steden af, zoals Arnhem, Enschede en Deventer. Daardoor krijgt de stad veel bezoekers van de omliggende dorpen. De stad heeft het karakter van een gemoedelijk, groot dorp. Het kent niet de problemen van de grote stad, zoals criminaliteit en een hoge derving.” Medewerker Mirit Olthuis zegt dat klanten veel klagen over het hoge parkeertarief. “Voor hetzelfde geld kunnen ze hun auto parkeren in Arnhem. En daar is het winkelaanbod groter, zeker nu daar ook een Primark zit.” Gert Jan heeft zes franchisevestigingen en is ook gevestigd in Arnhem, Enschede en Deventer. “Andere steden zijn van zichzelf al aantrekkelijk, bijvoorbeeld omdat ze een historische binnenstad hebben of omdat er jaarlijks een groot evenement georganiseerd wordt, zoals het Dickens Festijn in Deventer. Doetinchem heeft dat niet. Daardoor moet de stad iets extra’s doen, om de binnenstad beleving te geven. De stad slaagt daar steeds beter in en steeds meer winkels doen daaraan mee. We hebben de afgelopen jaren bijvoorbeeld niet meegedaan aan de modeshows. Maar we zien dat het succesvol is. Daarom overwegen we om daar dit jaar wel aan mee te doen.”

“Ik zou meer eenheid willen in de openingstijden”

“Doetinchem is een leuke winkelstad met een groot winkelaanbod en veel diversiteit”, zegt Jamin-franchisenemer Rob Dissel. “Maar ik vind de parkeertarieven erg hoog. Door de parkeertarieven en de verkoop via internet bezoeken steeds minder mensen de stad. Een positief punt is dat veel winkels gerund worden door ondernemers en filiaalleiders met een ondernemersmentaliteit. Ik zou het goed vinden als we meer eenheid creëren, bijvoorbeeld in de openingstijden. Voor mij is Sinterklaas een belangrijk evenement. Het is goed als ook andere winkels dan open zijn, want dat geeft gezelligheid in de stad. Ik heb minder belang bij Kerstmis, maar ik houd dan toch ruime openingstijden aan om het gezellig te maken voor de anderen. Veel ondernemers en filiaalleiders willen daar in meedenken. Maar hoofdkantoren willen over het algemeen liever de deuren sluiten op de rustige uren. Daardoor zijn filiaalbedrijven vaak minder flexibel. Alle winkeliers zijn verplicht om reclamebelasting te betalen. Niet iedereen is daar blij mee, maar ik vind dat wel een goede zaak. Daarnaast ben ik lid van de ondernemersvereniging. Het is leuk om andere ondernemers te zien en samen te brainstormen. Ik zou het goed vinden als het verkeer in de binnenstad beter geweerd wordt. Veel winkels worden bevoorraad tijdens openingstijden. Ik zou graag willen dat kinderen lekker kunnen rennen in het winkelgebied, zonder dat ze uit hoeven te kijken voor het verkeer.”

“Het centrum moet de speeltuin van de stad worden”

“Doetinchem is een kleine stad met een goede regiofunctie”, zegt Halfords-franchisenemer en voorzitter van de ondernemersvereniging Martin Buunk. “De afstand tot andere grote steden is groot. Dus het is een soort eiland met erg veel kleine omliggende dorpjes. Het is prettig dat we een goed contact hebben met de gemeente en dat we in een vroeg stadium bij plannen betrokken worden. De gemeente wilde bijvoorbeeld de weg helemaal openbreken. In overleg hebben we besloten om de weg twee keer voor de helft open te breken, zodat de winkels beter bereikbaar blijven. Net als andere steden, hebben we te maken met teruglopende bezoekersaantallen. We hebben veel goede ideeën om de binnenstad leefbaar te houden, zoals een draaimolen, een city run en een evenementenloket in het centrum. Maar het gouden idee bestaat natuurlijk niet. Het is leuk dat het steeds beter lukt om zaken samen te doen. Met Halloween hebben we bijvoorbeeld een verlengde koopavond. Vorig jaar deed slechts een deel van de winkeliers mee. Het was een succes en daardoor deed dit jaar 90% van de winkeliers mee. Zo zijn we steeds beter in staat om er samen een levendige stad van te maken.”