De reikwijdte van de franchiseovereenkomst

Dat een goede franchiseovereenkomst, waarin de rechten en verplichtingen van partijen worden vastgelegd belangrijk is, staat uiteraard niet ter discussie. De uitleg van dergelijke overeenkomsten is echter wel vaak onderwerp van discussie. Hoe moet een bepaalde bepaling worden uitgelegd en wat hebben partijen eigenlijk precies bedoeld te regelen? In een uitspraak van het hof ’s-Hertogenbosch van 21 juli jongstleden kwamen deze vraagstukken weer eens aan de orde.

Het ging in deze zaak om een tussen Haarmode Tigera VOF (hierna: “Tigera”) en Medusa BV (hierna: “Medusa”) gesloten franchiseovereenkomst. Tigera houdt zich bezig met de (internet)groothandel in kappersbenodigdheden, terwijl Medusa een franchiseformule heeft ontwikkeld op dat gebied. In 2006 hebben partijen een franchiseovereenkomst gesloten, waarin onder andere de verplichting is opgenomen voor Tigera als franchisenemer om jaarlijks minimaal 90% van haar kappersbenodigdheden in te kopen bij Medusa. Indien niet aan dit afnamebeding wordt voldaan, is een boete verschuldigd. 

Enkele jaren na het sluiten van de franchiseovereenkomst stelt Medusa zich op het standpunt dat Tigera zich niet heeft gehouden aan het afnamebeding, omdat zij ten onrechte voor een bedrag van € 150.675,00 bij derden zou hebben ingekocht. Medusa is vervolgens een procedure gestart, waarin zij onder andere aanspraak maakt op betaling van de boete zoals opgenomen in de franchiseovereenkomst.

Tigera voert echter verweer tegen de vordering van Medusa en stelt dat de franchiseovereenkomst vernietigd dient te worden wegens dwaling of bedrog en daarnaast dat de overeenkomst kan worden ontbonden. Indien de overeenkomst niet wordt vernietigd of ontbonden, moet de overeenkomst volgens Tigera worden gewijzigd in die zin dat de afnameplicht wordt geschrapt en het Tigera vrij staat bij derden in te kopen. De rechtbank heeft de vorderingen van zowel Medusa als Tigera afgewezen, waarna beide partijen hoger beroep hebben ingesteld.

Geldigheid franchiseovereenkomst

In hoger beroep komt in de eerste plaats de vraag aan de orde of de franchiseovereenkomst tussen partijen geldig is. Tigera heeft verschillende grondslagen aangevoerd op grond waarvan zij de geldigheid van de overeenkomst betwist. Tigera heeft daartoe gesteld dat zij ervan uitging dat zij als groothandel zou kunnen gaan fungeren, hetgeen niet het geval bleek te zijn omdat Medusa tegen te hoge prijzen leverde. Volgens het hof heeft Tigera echter onvoldoende aangevoerd om te kunnen oordelen dat de overeenkomst kan worden vernietigd op grond van dwaling of bedrog. Niet is gebleken dat Medusa bij Tigera onjuiste verwachtingen heeft gewekt voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst. Bovendien heeft Tigera ten opzichte van producenten en leveranciers daadwerkelijk de positie van groothandel verkregen. Het hof gaat dan ook uit van de geldigheid van de franchiseovereenkomst.  

Uitleg van de franchiseovereenkomst

De vraag is vervolgens of Tigera heeft voldaan aan het afnamebeding uit de franchiseovereenkomst. Van belang daarbij is dat Tigera ook buiten de franchiseovereenkomst om, onder een andere handelsnaam dan Medusa, activiteiten verrichtte als groothandel in kappersbenodigdheden. Volgens Medusa vallen ook deze activiteiten onder de franchiseovereenkomst, zodat de inkoopverplichting daarop van toepassing is.

Het antwoord op de vraag of deze activiteiten binnen de franchiseovereenkomst vallen, hangt volgens het hof af van de reikwijdte van de franchiseovereenkomst. De betekenis van een overeenkomst moet worden vastgesteld aan de hand van hetgeen partijen over en weer hebben verklaard en uit elkaars verklaringen en gedragingen hebben afgeleid en van hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. De tekst van de schriftelijke overeenkomst speelt hierbij een belangrijke, maar geen doorslaggevende rol.

Zowel de rechtbank als het hof zijn van oordeel dat de tekst van de franchiseovereenkomst niet inhoudt dat alle activiteiten van Tigera op het gebied van de handel in kappersbenodigdheden onder de overeenkomst vallen. Ook uit de overige omstandigheden die partijen over en weer naar voren hebben gebracht kan niet worden afgeleid dat Medusa mocht verwachten dat alle activiteiten van Tigera op dit gebied onder de franchiseovereenkomst zouden vallen. Medusa kan Tigera daarom niet verwijten dat zij ten behoeve van haar overige ondernemingsactiviteiten door anderen producten heeft laten leveren. 

Ontbinding van de overeenkomst of contractswijziging

Ondanks het feit dat Tigera heeft voldaan aan het afnamebeding, wenst zij toch over te gaan tot ontbinding van de franchiseovereenkomst. Tigera stelt daartoe dat  Medusa toerekenbaar is tekortgeschoten in de nakoming van haar verplichtingen uit de franchiseovereenkomst. Medusa zou aan Tigera te hoge prijzen in rekening hebben gebracht, waardoor Tigera geen voldoende positief resultaat kon bereiken. Het beroep op ontbinding slaagt echter niet. Ook de poging van Tigera een wijziging van de franchiseovereenkomst te bewerkstelligen op grond van onvoorziene/gewijzigde omstandigheden slaagt niet. Deze mogelijkheid kan alleen onder uitzonderlijke omstandigheden worden toegepast en volgens het hof heeft Tigera onvoldoende aangetoond dat van dergelijke uitzonderlijke omstandigheden sprake is. De overeenkomst tussen partijen blijft derhalve onverkort van kracht.

Conclusie

Uit de hier behandelde uitspraak van het hof ’s-Hertogenbosch volgt hoe belangrijk het is alle wenselijke afspraken duidelijk in de franchiseovereenkomst op te nemen. De onduidelijkheid van de onderhavige franchiseovereenkomst wordt aan partijen zelf tegengeworpen. Zo komt de onduidelijkheid van het afnamebeding voor rekening van Medusa als franchisegever, terwijl Tigera als franchisenemer de door haar gewenste prijzen onvoldoende heeft vastgelegd. Het is derhalve van belang voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst de effecten van de opgenomen bepalingen te beoordelen en te bekijken of hiermee het gewenste resultaat wordt bereikt.   
  
Valerie Lipman
Advocaat
Poelmann van den Broek Advocaten
www.pvdb.nl