De verplichte röntgenfoto van uw organisatie en/of vestiging

Een van de workshops tijdens het Franchise+ Event ging over de risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E). Misschien niet zo’n sexy onderwerp, maar wel iets waar ook menig franchisegever en franchisenemer zich beter bewust van zou moeten zijn. Alleen al omdat het een wettelijke verplichting is. Ook biedt zo’n jaarlijkse exercitie werkgevers voordelen, vertelde Peter-Jan Smits van SuperGarant Zorg en Verzekeringen. Hij had geen moeite de deelnemers bij de les te houden.

De presentatie voor een volle zaal begon met een korte quiz. Om de deelnemende (vertegenwoordigers van) franchisegevers even te confronteren met hun kennis van de RI&E. Of beter, met hun gebrek aan kennis hiervan. De mensen met het juiste antwoord mochten blijven staan. 

Na twee inkoppertjes moest na de derde vraag al tachtig procent gaan zitten. Ze wisten niet dat de RI&E voor alle werkgevers verplicht is, al heb je maar één werknemer. Alleen zzp’ers hebben hem niet nodig. Maar de inhuurder van zzp’ers (en uitzendkrachten) weer wel. 

Smits neemt daarbij een ‘veramerikanisering van Nederland’ waar: “Op het moment dat mensen je winkeldrempel over zijn, ben jij voor ze verantwoordelijk. Wanneer iemand bijvoorbeeld niet gereanimeerd kan worden in je zaak en arbeidsongeschikt wordt, kan dat zelfs leiden tot het aansprakelijk worden gesteld voor arbeidsongeschiktheid.” Maar beter preventief te werk gaan en de zaken geregeld hebben, benadrukt hij.  

Arbowet

Franchisegevers moeten de RI&E volgens de Arbowet dus ook hebben. Niet bij allen in de zaal bleek dat het geval. “Een beetje bang maken om toch een RI&E te nemen”, motiveerde Peter-Jan Smits zijn confronterende opmerkingen wat gekscherend. 

De RI&E begint met een inventarisatie. Dan volgen evaluatie, prioritering en een plan van aanpak. In dat laatste staat welke verbeteringen de werkgever gaat doorvoeren, welke daarvan het belangrijkst zijn, wanneer de verbeteringen afgerond moeten zijn en wie er voor de uitvoering verantwoordelijk is. Om zo’n plan zinvol te houden, dient het ieder jaar bijgesteld te worden, ook dat is ondertussen in de wet verankerd.  

Het opstellen van de RI&E hoeft niet verplicht door een deskundige te worden gedaan, maar Smits raadt dit wel aan. De toetsing moet wel door een gecertificeerde kerndeskundige worden uitgevoerd.  Er wordt dan gekeken naar gevaarlijke stoffen, fysieke overbelasting, psychosociale arbeidsbelasting (PSA), verzuimbeleid, functioneren en beoordelen, werk- en rusttijden, biologische agentia (micro-organismen en andere dragers van plantaardige of dierlijke herkomst die bij blootstelling ernstige gezondheidsrisico's kunnen opleveren), ongewenst gedrag, bedrijfshulpverlening (BHV), een noodplan en brancherisico’s. 

Brandgevaar

Bij het onderdeel ‘wat komen wij tegen, uw eigen praktijk’ verschenen er veelzeggende beelden. Bureaus met een wirwar van elektrische kabels eronder, een aquarium overhangen met verlengsnoeren en gasflessen en pallets olie naast elkaar. Hoezo brandgevaar? De voorbeelden vallen in het aandachtspunt ‘elektriciteit rond arbeidsmiddelen en installaties’. Brandoorzaak nummer één. 

Breekt er werkelijk brand uit, dan wordt gekeken of de elektrische installatie voldoet aan de wettelijke normen. Zo niet, dan overtreedt u wetten en kan de verzekeraar de dekking beperken. Een ander herkenbaar beeld was dat van een gebarricadeerde nooduitgang, in dit geval door een kar vol oud karton.

Had u ten tijde van het ongeluk een RI&E? Met deze standaardvraag van verzekeraars en de inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) boezemde Smits het gezelschap weer wat angst in. Tegelijkertijd was het een zeer realistisch scenario, als er iets vervelends gebeurt.

Goede stoel

Zo’n ‘röntgenfoto van uw organisatie’ levert volgens hem veel meer op dan alleen gemoedsrust omdat aan de wet is voldaan en er bij controles geen boetes worden opgelegd. “Als alle zaken op orde zijn en er wordt interesse in hen getoond, zijn mensen meer gemotiveerd. En bij een hogere motivatie gaat de tevredenheid van medewerkers omhoog en daarmee neemt ook de productie toe.”
En hoe zit het dan als werknemers thuis werken, wilde een deelnemer weten. “Ook dan ben je als werkgever verantwoordelijk. Als daar hele verkeerde stoelen staan, had je dat moeten weten. En waarom zou je geen goede stoel voor je werknemer aanschaffen in zo’n geval? Eén bureaustoel kost hetzelfde als een dag verzuim.”

Elk bedrijf heeft een eigen RI&E. Bij ‘zware branches’, zoals de petrochemie, komen maar liefst vier kerndeskundigen die allemaal vanuit hun expertise de situatie beoordelen en de RI&E toetsen. Voor een winkel of kantoor volstaat één deskundige. 

Als er onraad wordt vermoed komen de inspecteurs van SZW. Ook worden jaarlijks (vaak risicovolle) branches uitgekozen voor controle. Vorig jaar werden de slagers op de korrel genomen en de horeca is regelmatig aan de beurt. Op de psychosociale arbeidsbelasting gaat de arbeidsinspectie de komende jaren inzetten, kondigde Smits aan. En dit probleem speelt ook in kantoren.

Collectief regelen

Wat moet je nu precies als franchisegever doen, wilde een bezoeker van het Event nog even horen. “Je moet zorgen dat je niet aansprakelijk gesteld kan worden. Daarbij is voorkomen altijd beter dan genezen en toon je met RI&E’s die in orde en actueel zijn ook een meerwaarde naar je franchisenemers. Als blijkt dat je het niet voor elkaar hebt, levert dat ook nog eens slechte publiciteit op.”

Of de franchisegever de RI&E’s regelt voor alle franchisenemers of dat elke franchisenemer dat afzonderlijk doet, dient vastgelegd te zijn in het franchisecontract. Een collectieve regeling biedt voordelen, stipt Smits aan. “Een franchisegever kan dan hoge kortingen krijgen en er ontstaat veel kennis om te delen. Als je het franchisenemers individueel laat regelen, leer je er als formule niet zoveel van.” Grote formules in Nederland regelen het al collectief, weet hij. 

Genoeg bewust gemaakt om serieus een RI&E te overwegen, bedankten de franchisegevers Peter-Jan Smits voor zijn wake-up call. “Dit zet je toch aan het denken”, zei een van hen in de wandelgangen. “Wij hebben met meer dan honderd vestigingen wel met allerlei risico’s te maken.”