Kaasformules onder het mes

De kennismaking met de kaashandel was geen succes voor Frans Laarmans. Hij is de hoofdpersoon in het boek 'Kaas' van Willem Elsschot dat in 1933 verscheen en tot de klassiekers van de Nederlandstalige literatuur behoort.

De werkelijkheid anno 2009 is gelukkig anders. De kaashandel is een aantrekkelijk segment in de franchisewereld. Dat blijkt uit een rondgang langs verschillende formules.

In 1975 startte Wim Robberse met een eigen kaas- en delicatessenwinkel in Soest. Die winkel vormde de basis van de franchiseformules De Kaasspecialist en Zuivelland, samen bijna zeventig winkels. Vincent Mosch is verantwoordelijk voor de werving en selectie van nieuwe franchisenemers: “De tijd van een kaaswinkel op iedere hoek van de straat is voorbij. Maar wij zien nog zeker groeimogelijkheden. Daarbij richten wij ons in eerste instantie op gebieden waar we nu al vestigingen hebben. Het verschil tussen Zuivelland en De Kaasspecialist is dat Zuivelland een open winkelformule heeft zonder toonbank. De ondernemers lopen met de klant mee. Het assortiment van de Kaasspecialist is ook breder met als aanvulling salades en vleeswaren. Het ligt aan de locatie en het type ondernemer welke formule het meest geschikt is.

Als ondernemer moet je extravert zijn, een grapje met je klant kunnen maken en verstand van je product hebben! Natuurlijk merken wij iets van de kredietcrisis. Maar het is niet dramatisch. Mensen gaan minder buiten de deur eten en willen het thuis toch gezellig hebben. Daar hoort een lekker kaasje bij met een bijpassende lekkere wijn. Wij spelen als formule in op de veranderde tijd en hebben voor iedere portemonnee kaas in huis.”

Drie formules

De kaasformules Den Besten Kaas, Den Hollander Kaasmarkt en Kaas & Zo maken deel uit van dezelfde organisatie. Er zijn geen grote verschillen in aanpak of assortiment. Dat geldt ook wat investeringen en locatiebeleid betreft. Per gebied wordt in overleg met nieuwe franchisenemers afgestemd welke formule het meest geschikt is voor de betreffende locatie.

In totaal hebben deze drie kaasformules 44 vestigingen, waarvan zes eigen vestigingen.

Kustlijn

Van Den Helder tot aan Naaldwijk zijn de vijftien franchisevestigingen van Kaashuis Tromp te vinden. De formule richt zich op kaas, kaas en nog eens kaas. Franchisegever Roel Tromp: “Negentig procent van onze omzet bestaat uit kaas. We hebben ook wijn in het assortiment en sommige winkels hebben ook bake-off Frans brood. Maar wij zijn veel meer een kaasspeciaalzaak dan een delicatessenzaak. Wij richten ons met name op de bovenkant van de markt. De markt is stabiel maar staat iets onder druk. Onze index scoort nog altijd boven de honderd. We zetten het actiegebeuren wat steviger neer.”

Tot voor kort was er samenwerking tussen Kaashuis Tromp en Den Hollander Kaas. Maar die samenwerking is nog niet geworden wat de partners gehoopt hadden.

Roel Tromp: “Wij richten ons op organische groei. Ik doe niet mee aan verhalen van formules die hun aantal vestigingen in een paar jaar tijd fors willen uitbreiden. Twee tot drie nieuwe winkels per jaar vind ik prima. Daarbij kijken we eerder naar locaties in de Randstad. Hoge huren zijn relatief. Natuurlijk betaal je voor een A1-locatie meer huur dan voor een B-locatie. Het is ook een spel. Ik durf te stellen dat een Kaashuis Tromp een waardevolle aanvulling aan het winkelbeeld van een straat vormt. Zeker particuliere verhuurders met meerdere panden hebben daar belang bij. Potentiële franchisenemers moeten wat mij betreft aan drie criteria voldoen: werklust hebben, de klant een goed serviceniveau bieden en het product weten uit te dragen. Als je die eigenschappen hebt ben je een geschikte kandidaat.”

Zuiden

De franchiseformule Kaatje Jans is met name in Zuid-Nederland actief. Directeur John Scheerhoorn: “Ons hoofdkantoor staat in Etten-Leur. Het is logisch dat je van daaruit kijkt naar mogelijke locaties en franchisenemers. Maar als ik morgen gebeld word door iemand uit Groningen, wil ik best een gesprek aangaan.”

Kaatje Jans werd in 1996 opgericht door de heer Van Bilsen, schoonvader van de huidige eigenaar. John Scheerhoorn kwam in 2001 bij de formule en nam de zaak in 2004 over.

“Wij hebben geen standaardformule of standaardassortiment. We passen de winkel aan de locatie en de wensen van de franchisenemer aan. In Ulvenhout hebben we bijvoorbeeld een typische dorpswinkel met kaas, wijn, vleeswaren, brood en banket. Op het Wagnerplein in Tilburg is het meer een kaasspeciaalzaak. Wij willen wel groeien maar het moet beheersbaar blijven. Ik heb liever twee verschillende franchiseformules met elk veertig vestigingen dan één formule met tachtig vestigingen. Wat wij merken is dat de locatie steeds belangrijker wordt bij het opstarten van een nieuwe vestiging. En banken zijn terughoudender wat de financiering betreft in vergelijking met een jaar geleden. Maar er valt nog altijd een leuke boterham te verdienen.”

Boerenwinkel

Diane Roerink begon in 1985 met een boerenwinkel bij De Zuivelhoeve in het buurtgenootschap Twekkelo tussen Enschede en Hengelo. Die winkel groeide uit met een aantal eigen vestigingen. Vanaf 2001 werd de verkoop omgezet in een franchiseformule. Inmiddels zijn er zestien franchisenemers. “Het unieke van ons concept is dat een deel van ons assortiment uit eigen bedrijf komt. Wij produceren zelf onze zuivelproducten. Natuurlijk hebben wij ook buitenlandse kazen, vleeswaren en noten in ons assortiment. Onze winkels zijn dus delicatessenzaken. Maar het accent ligt eerder op de agrarische producten van eigen bodem dan op allerlei luxe lekkernijen.” Dat blijft niet onopgemerkt. Vorig jaar ontvingen de franchisenemers Theo en Willy Wilbrink van de Zuivelhoeve in Veendam de prijs van Nederlands beste boerenkaaswinkel.

De meeste winkels zijn gevestigd in het oosten van het land. “Daar zoeken wij in eerste instantie ook de uitbreiding”, vertelt Diane Roerink. “Logistiek maakt het overigens niets uit. We kunnen ook winkels elders in het land openen. Het ligt aan de franchisenemer. Die moet passie hebben en met trots en beleving over de producten kunnen vertellen.”

De Zuivelhoeve verwacht de komende jaren gestaag te groeien. “Wij proberen ieder jaar één of twee nieuwe winkels te openen. Ik wil voldoende tijd en aandacht aan de begeleiding van nieuwe franchisenemers kunnen geven”, aldus de oprichtster van de keten.

Markten

Twee formules richten zich op de ambulante handel. Bij de Kaaskoerier zijn vijftien franchisenemers aangesloten die hun waar op de markt verkopen. Veendaler kaas, onderdeel van de gelijknamige groothandel, heeft vijf franchisenemers en drie eigen marktkramen. Directeur Gert van Beek: “Franchise is een belangrijk onderdeel van onze formule. Wij richten ons vooral op de beginnende ondernemers. Dat kunnen marktkooplui zijn die beschikken over standplaatsen en zich bij ons willen aansluiten. Maar het kunnen ook starters zijn. Die begeleiden wij dan bij het vinden van goede standplaatsen.”

Soft

Kaashandel C.J.S. van Riet (‘sedert 1934’) is sinds de zestiger jaren actief als franchiseformule via haar dochterbedrijf Kaasboetiek Eindhoven. Maar beide namen zal men tevergeefs zoeken bij de franchiseformules. Een bewuste keuze, verduidelijkt eigenaar Coen van Riet: “Wij hebben de meest softe vorm van franchise die mogelijk is: wij verhuren de locatie en de franchisenemer neemt de kaas bij ons af. Het moet wel een kaasspeciaalzaak zijn. De ondernemer moet zelf ondernemer zijn en bepaalt zelf zijn beleid. Dus handelt hij ook onder zijn eigen naam. Natuurlijk ondersteunen wij hem of haar bij het ondernemen. Maar het is niet zo dat we over de schouder meekijken naar de omzet en daaraan eisen verbinden.”