Marktontwikkelingen in foodfranchise

Voorzichtig optimisme is op zijn plek wat betreft de foodbranche in Nederland. Groeicijfers dienen zich weer aan dit jaar, maar er zijn ook veel slachtoffers van alle trends en ontwikkelingen.

Meer buitenhuisconsumptie door het toenemende aantal gemakseters biedt kansen voor franchiseformules. Er is flinke potentie voor franchise in de bovenkant van de foodretailmarkt.

Het FoodService Instituut (FSIN) voorziet een sterke groei van de buitenhuisconsumptie tot 2020. Tegelijkertijd krijgt de klassieke horeca het lastig. Maar de cijfers zijn voor het eerst in jaren weer positief, aldus directeur Jan-Willem Grievink. “De groeifactoren zijn eindelijk weer beduidend sterker dan de krimpfactoren. Alle maatschappelijke en economische krachten die hierop van invloed zijn, kleuren allemaal ontluikend groen.” Tegelijkertijd is grote waakzaamheid geboden, want  ‘er zal een grote herverkaveling plaatsvinden, omdat de helft van de winkelgebieden zal verdwijnen’. Daarnaast ziet hij een ‘versnelde manifestatie van de blurringtrend’, nieuwe vormen van branchevervaging tussen foodservice, foodretail en non-food. De schotten tussen boer, tussenhandel, producent en consument verdwijnen. “Dat zal op heel wat gebieden, zoals wetgeving en benchmarking, vragen om een totaal nieuwe aanpak en benadering.”

Stoomwalssysteem

Paul Bringmann liet onlangs weten dat hij tijdens zijn 45 jaar in de foodbusiness nog nooit zoveel veranderingen had gezien als in de laatste twee jaar. Hij bouwde La Place op tot een voorbeeldformule en is sinds 1 april voorzitter van het FSIN. Hij wil zich inzetten om nieuwe producten en activiteiten in de branche te realiseren. Als belangrijkste trends noemt hij: authentiek, gepersonaliseerd, lokaal, kleinschalig, eenvoud en waar-voor-je-geld. “Mensen willen terug naar waar ze geboren zijn”, vat hij de ontwikkelingen samen. Hoe verhouden die ontwikkelingen zich tot franchise? “De rol van zelfstandigen wordt minder, het grootwinkelbedrijf wint aan terrein. Maar de bovenkant van de markt in de foodretail is groeiend”, antwoordt Jan-Willem Grievink desgevraagd. “En dat is een markt met een persoonlijke benadering waar zelfstandige ondernemers goed uit de voeten kunnen.” De onder- en bovenkant van de markt gaan dus groeien, terwijl mainstream daalt. En aan de onderkant van de markt - de wereld van de Lidl’s en de Aldi’s - heeft franchise niets te zoeken, benadrukt hij. “Dat is een stoomwalssysteem met zo min mogelijk personeel en tegen zo laag mogelijke kosten. Het leent zich niet voor franchise.” 

Gemaksconsumptie groeit

Franchise zal het in de kwaliteitsproducten, de beleving en de persoonlijke service moeten zoeken. Dat topsegment neemt nu maar een paar procent van de foodretailmarkt in beslag, maar kan doorgroeien naar minstens 15 procent, bespiegelt Grievink. Te denken valt aan lifestyle- en gezonde delicatessenformules zoals Landmarkt, Marqt, EkoPlaza en ’t Verswarenhuys. Nieuwe toetreders op deze markt moeten wel ‘een intrinsieke overtuiging’ hebben als voorwaarde voor succes. “Daar begint het bij. Je moet het zelf leuk vinden om eten te verkopen. Als je het ziet als een marketingtrucje gaat het niet werken.” Ook in de horeca zijn er kansen voor franchise, stelt hij. “Want we staan nog maar aan het begin van de buitenhuisconsumptie.” Op dit moment besteden de Nederlanders 33 procent van hun fooduitgaven aan eten buiten de deur. Daarmee lopen we achter in de wereld. “Het is een braakliggend terrein. De gemaksconsumptie groeit daarbij, en dat biedt ruimte voor formules, ook voor franchise.” In de top van de horeca heeft franchise echter niets te zoeken, beklemtoont hij. “Die restaurants hangen niet aan de formule maar aan de chef-kok.”

Onderscheidende concepten

Koninklijke Horeca Nederland (KHN) laat ook een positief geluid horen. Een licht herstel in de branche en een toenemend vertrouwen bij de ondernemers, neemt de branchevereniging waar. Van de horecabedrijven toont 55 procent een groei, vanwege ‘een blijvende focus op rendementsverbetering en investeringen in nieuwe gastvrijheidsconcepten’, aldus algemeen directeur Lodewijk van der Grinten. Over de tobbende 45 procent bestaan zorgen. Groei werd vooral bewerkstelligd door ondernemers met onderscheidende concepten, zoals de combinatie van gastvrijheid en retail (een wijnhandel en schoenenzaak ineen) en gespecialiseerde bedrijven, café’s met speciaalbieren bijvoorbeeld. Paul Bringmann kenschetst Subway als ‘een lichtend voorbeeld van personalisering van het aanbod’. De formule speelt in op trends als gezondheid, keuzevrijheid en doe-het-zelf. De klanten stellen hun eigen broodje samen uit een groot aanbod van ingrediënten. In vele buitenlanden zijn de self-service restaurants helemaal ingeburgerd. Ook op dit gebied loopt Nederland achter, maar het ‘zelf kiezen’ gaat ook hier toenemen, voorspelt Bringmann. “Je wilt per slot van rekening niet allemaal hetzelfde broodje.”     

Trends in food

1. Duurzaam
2. Persoonlijk
3. Lokaal
4. Samenwerking: met elkaar ruilen, handelen en regelen
5. 24/7: toename horecamomenten en behoefte aan snelheid
6. Gezond: eerlijk en puur voedsel
7. Minder voedselafval
8. Branchevervaging
9. Retail van offline naar online
10. Self-service

+