Krachtenbundeling franchisenemers sleutel tot succes

Franchise is al jarenlang een bewezen bedrijfsorganisatiemodel. De combinatie van een herkenbare formule en lokaal ondernemerschap staat of valt echter met een hechte samenwerking tussen franchisegever en franchisenemer. Daarvoor vormen gelijkwaardigheid en transparantie de basis. Zowel franchisegever als franchisenemers hebben daarom veel voordeel bij de professionele bundeling van krachten die een vereniging van franchisenemers mogelijk maakt.

Recente ontwikkelingen brengen spanningen naar de oppervlakte

De grootste franchisesectoren (detailhandel, horeca en zakelijke dienstverlening) zijn nog altijd niet over de klap van de economische crisis heen. Nu de omzet al geruime tijd onder druk staat, rijst bij franchisenemers steeds vaker de vraag of de marges binnen de organisatie wel eerlijk verdeeld worden. Franchise kan als bedrijfsmodel de flexibiliteit en het aanpassingsvermogen van de formule beperken, doordat de aangesloten zelfstandige ondernemers stuk voor stuk overtuigd moeten zijn van een strategiewijziging. Als zij niet achter ingrijpende plannen staan, kan - meer dan bij een filiaalbedrijf -  tegenwerking en stagnatie het gevolg zijn. Aan de andere kant kan juist van het ondernemerschap van franchisenemers worden geprofiteerd om succesvol nieuwe wegen in te slaan.

Samenwerking tussen franchisenemers benodigd

Om goed te kunnen samenwerken vindt er bij elke naar behoren functionerende franchiseformule informeel overleg plaats tussen franchisegever en franchisenemers. Bij groei van de formule wordt het op een gegeven moment echter ondoenlijk om het beleid met alle franchisenemers af te blijven stemmen. Vanaf een aantal van grofweg tien aangesloten franchisenemers is een franchiseraad meestal een praktische overlegstructuur. Groeit een formule door naar circa vijftig franchisenemers dan zal bij de aangesloten ondernemers een behoefte ontstaan om zaken formeel beter te gaan regelen. Een vereniging van franchisenemers (kortweg franchisenemersvereniging) biedt dan uitkomst.

Bij groei van een franchiseformule valt het niet aan te raden om verschillende vertegenwoordigende organen van franchisenemers naast elkaar te laten bestaan. De kans bestaat dat er meerdere geluiden te horen zijn, zonder dat er échte vertegenwoordiging van alle franchisenemers plaatsvindt. Bij groei van een franchiseraad naar een vereniging van franchisenemers kunnen raadsleden bijvoorbeeld in het bestuur van de franchisenemersvereniging zitting nemen. Daaronder kunnen meerdere commissies worden gevormd, waar franchisenemers in participeren. Dit vergroot de betrokkenheid bij vereniging en formule. Commissies zijn ook een goede manier om samenwerking tussen franchisenemers en het hoofdkantoor van de formule te structureren.

Taken franchisenemersvereniging zeer divers

Een franchisenemersvereniging kan meerdere doelen dienen. Behalve als overlegorgaan voor franchisenemers onderling, kan het verenigingsbestuur als gesprekspartner voor de franchisegever fungeren. Het bestuur van de franchisenemersvereniging krijgt dan een mandaat van de leden om namens hen afspraken te maken met de franchisegever. Uitwisseling van kennis en best practices is een belangrijk doel van een franchisevereniging. Daarnaast kan zij diverse taken oppakken die de franchisegever niet voor zijn rekening neemt. Naarmate een franchisevereniging groeit nemen haar taken en verantwoordelijkheden verder toe (figuur 1). Wanneer de relatie met de franchisegever goed is kan de vereniging in toenemende mate een beleidsbepalende rol gaan spelen.

Naar nieuwe vormen van samenwerking

Goede samenwerking tussen franchisegever en franchisenemers is een voortdurend punt van aandacht. In de optiek van ING zullen verenigingen van franchisenemers zich bij het overleg met de franchisegever in de nabije toekomst meer richten op:

  • Handhaving door de franchisegever op naleving van de uitgebreide Europese erecode; dit ook bij de werving van nieuwe franchisenemers.
  • Positie en continuïteit van het franchise-verkoopkanaal in de organisatie.
  • Ontwikkeling van de formule met aandacht voor vloerproductiviteit, uitstraling van het concept (stand alone of shop-in-shop) en de toekomstbestendigheid van het verdienmodel.
  • Noodzakelijke wederzijdse bereidheid snelle aanpassingen van (contractuele) afspraken door te voeren. Hierbij valt onder meer te denken aan e-commerce en gebiedsbescherming.
  • Het inschakelen van externe expertise ten behoeve van kennisverrijking voor de vereniging van franchisenemers.

Naar een succesvolle samenwerking

Voor een ondergeschikte rol van franchisenemers tegenover de franchisegever is in deze tijd geen ruimte meer. Niet alleen vanuit defensief opzicht is samenwerking nodig; juist offensief gezien kan de franchisegever niet om de franchisenemer heen en vice versa. Succesvolle samenwerking in franchise draait om gelijkwaardigheid en transparantie. Een franchisenemersvereniging bevordert daarbij de gelijkwaardigheid, doordat deze de versnipperde belangen van franchisenemers samenbalt tot een collectief belang.

To-do’s voor franchisegevers

  • Ontwikkel een evenwichtig businessmodel met een duidelijke visie op franchise, de juiste balans tussen filiaal en franchise en zo veel mogelijkheid openheid over marges
  • Investeer in samenwerking met franchisenemers en ondersteun de franchisenemersvereniging, bijvoorbeeld door secretariële ondersteuning aan te bieden of een bestuursfunctie te vergoeden
  • Geef franchisenemers een duidelijke rol in besluitvorming, communiceer helder en baken af wat gespreksonderwerpen zijn maar ook waarover geen inspraak mogelijk is

To-do’s voor franchisenemers en de franchisenemersvereniging

  • Investeer in een goede verenigingsstructuur, zet de juiste mensen op de juiste plek en betrek zo veel mogelijk franchisenemers om draagvlak te verzekeren
  • Ga zo veel mogelijk toekomstgericht te werk, denk in oplossingen en niet in tegenstellingen en probeer in actie te komen ruim vóór problemen aan de oppervlakte komen
  • Dwing gelijkwaardigheid af door proactief te zijn en stel de vereniging onafhankelijk op van de franchisegever

Dé uitdaging voor franchiseformules is het voortdurend blijven werken aan een transparante en gelijkwaardige samenwerking tussen franchisenemers en franchisegever enerzijds en tussen franchisenemers onderling anderzijds. Een goede samenwerking zal niet het wondermiddel zijn als er al grote problemen aan de oppervlakte zijn gekomen. Veel spelers in de markt geven aan dat elke franchiseformule dezelfde leercurve doormaakt. Initieel wordt gekeken naar het eigenbelang en worden de spreekwoordelijke kaarten tegen de borst gehouden, pas in een later stadium volgt hechte samenwerking en gelijkwaardigheid. Het valt voor alle partijen aan te raden om te leren van deze leercurve en waar mogelijk een stap over te slaan.

Esthrella Khouw
Manager ING Zakelijke Arrangementen & Franchise

Edse Dantuma
ING Economisch Bureau

+

Van startende naar volwassen franchisevereniging
Lees meer over:
Franchise+ Franchiseplus
Redactie