Franchise in... Leeuwarden
Franchise+ gaat op pad in een stad en laat franchisenemers aan het woord. Over hun winkel, hun formule en over hun stad. Door verschillende ondernemers uit verschillende branches naar hun visie te vragen, ontstaat een momentopname van zaken doen in een specifieke stad. Deze keer waren we in de knusse hoofdstad van Friesland: Leeuwarden.
Vanaf welke kant je Leeuwarden ook binnen rijdt, het kan je niet ontgaan: in deze stad wordt flink gebouwd. Leeuwarden bindt de strijd aan met de andere tien steden die de provincie rijk is. Vooral Sneek, Heerenveen en Drachten, officieel geen steden maar waar je wel goed kunt winkelen, zijn concurrenten. Toch is er genoeg te beleven in Leeuwarden. Het aanbod en de diversiteit van winkels en horecagelegenheden is groot. De vele grachten maken de stad gezellig en knus.
In de binnenstad waren vorig jaar 414 winkels gevestigd. Er wonen in de stad ongeveer 95 duizend mensen. Hiervan is een derde tussen de 18 en 21 jaar oud.
De winkeliers en de gemeente zien vooral de aanvoerroutes en het parkeren als belangrijke minpunten. Met Leeuwarden Vrij-Baan streeft de stad naar een betere bereikbaarheid. Het is een groot en meerjarig infraprogramma met 39 projecten. Alle gebruikers van de wegen in en om Leeuwarden profiteren hiervan. Dus niet alleen autobestuurders, ook fietsers, wandelaars, schippers en mensen die met het openbaar vervoer reizen, kunnen Leeuwarden beter bereiken. Het programma is dit jaar van start gegaan en loopt tot 2020.
Nieuw Zaailand
Het meest in het oog springende project is de herlocatie van het Fries Museum. Dit gaat gepaard met uitbreiding en aanpassing van winkelcentrum en parkeergarage Het Zaailand. Met Nieuw Zaailand krijgt Leeuwarden een plein dat bij een provinciehoofdstad past. Het plein wordt compacter en toegankelijker. Het opheffen van de openbare wegfunctie en het verplaatsen van de inrit van de parkeergarage geven het plein meer rust. Het nieuwe plein heeft precies dezelfde oppervlakte als het oude plein. Alle gebruikelijke activiteiten en evenementen - zoals de markt - behouden hun plek en in de zomer is er ruimte voor terrassen. Op het plein komt ook het Fries Museum. Dit moet een publiekstrekker worden voor liefhebbers van kunst, cultuur en geschiedenis, voor toeristen, dagjesmensen en winkelend publiek.
Behalve grote en bekende winkelketens, vind je in Leeuwarden veel kleine zelfstandigen. De Sint Jacobsstraat en de Kleine Kerkstraat in Leeuwarden werden zelfs derde en vierde in de strijd om de titel leukste ‘zelfstandige’ winkelstraat van Nederland. De wedstrijd was uitgeroepen door NLStreets. Eerste en tweede prijs gingen naar de Kleine Houtstraat in Haarlem en de Haarlemmerstraat & -dijk in Amsterdam.
Promotie van de stad is in handen van Marketing Leeuwarden. Samen met het bedrijfsleven, onderwijsinstellingen, culturele organisaties en de overheid wil Marketing Leeuwarden het imago van de Friese hoofdstad versterken. Met de slogan: ‘Kijk, dat is ’t mooie van Leeuwarden’ promoot een marketingcampagne Leeuwarden als de moderne, dynamische, cultuurhistorische hoofdstad van Fryslân.
“Veel vaste klanten”
Dat je ook parttime kunt ondernemen, bewijst Martina Blanke. Negen jaar geleden ging ze even buiten het centrum van Leeuwarden van start als franchisenemer van Etos. Ze werkte al jaren als drogist en bedrijfsleider voor het bedrijf in loondienst, in het station van Leeuwarden. De stap naar zelfstandigheid was snel genomen; spijt heeft ze geen seconde gehad.
“Om de dag ben ik in de zaak en dat blijkt heel goed te kunnen. Zo houd ik genoeg tijd over voor mijn kinderen die nu 6 en 10 jaar oud zijn. Aanvankelijk was het natuurlijk niet eenvoudig om het hele reilen en zeilen los te laten, maar het gaat me steeds beter af. Ik heb dan ook veel steun aan mijn bedrijfsleider. Ik ken haar al heel lang en we weten precies van elkaar hoe we werken.
Toen ik dit pand gevonden had, verliepen de gesprekken met Etos heel vlot. Ik kende het bedrijf door mijn ervaring natuurlijk al door en door. Mijn drogisterij is een echte buurtwinkel met veel vaste klanten. We houden hen te vriend met onze vrolijkheid en vriendelijkheid.
Het voordeel om net buiten het centrum gevestigd te zijn, is dat parkeren gratis is en de winkel zich vooral op de wijk kan richten. In dit winkelcentrum is ook een filiaal van Trekpleister gevestigd. Aanvankelijk baalde ik hier behoorlijk van. Ik vreesde concurrentie. In de praktijk bleek dit enorm mee te vallen. We versterken elkaar en er is genoeg ruimte voor ons allebei.”
“In elke zaak hangt een sfeer van zon en rust”
Bagels & Beans is sinds augustus 2008 ook in Leeuwarden gevestigd. Langzaamaan kreeg de formule naam in de Friese hoofdstad. Om een goede omzet te halen biedt de ondernemer, Marrit Hospes, de klant graag wat hij vraagt: een plekje in de zon buiten!
“Op dit moment is er voor de deur plaats voor hooguit drie tafeltjes maar dat is bij lange na niet meer genoeg”, zegt Marrit Hospes. “In de zomer komen hier veel toeristen en zij willen graag buiten een broodje eten of een kopje koffie drinken. Vandaar dat ik blij ben als ik het terras kan uitbreiden.
De formule sprak mij direct aan. Achter elk product zit een verhaal en de meeste producten zijn verantwoord en biologisch geproduceerd. Kwaliteit staat voorop. We hebben bijvoorbeeld een uitgebreide koffietraining gevolgd om de gasten de lekkerste cappuccino te kunnen aanbieden. Tegelijkertijd staat Bagels & Beans voor vriendelijkheid. In alle zaken hangt dezelfde sfeer van zon en rust. Twee Italiaanse vrouwen beschilderden de muren en we hebben altijd klassieke muziek aan.
We zijn zeven dagen per week geopend. Dat was voor de Leeuwarders wel even wennen. Op zaterdag is het altijd druk, maar ik zie nu ook dat op zondag de omzet groeit. Tijdens koopzondagen bieden we steevast live muziek. Bagels & Jazz is inmiddels een begrip in de stad.
Onze straat heeft een eigen winkeliersvereniging. Ik ben blij met de plannen om deze vereniging uit te breiden met andere winkelstraten. We kunnen dan meer organiseren en we staan dan sterker naar de gemeente.”
“Het duurde even voordat de klanten terugkwamen”
Gooitzen Koopman was er snel bij. Al op 22-jarige leeftijd kocht hij samen met zijn broer hun eerste Time Out Sport. Met de groeiende omzet en de aankoop van de tweede vestiging in Steenwijk, blijkt het ondernemerschap van de broers inderdaad een schot in de roos.
“Na onze middelbare school wilden mijn broer en ik allebei in de detailhandel werken. En dat deden we. Na diverse baantjes, waarvan eentje als bedrijfsleider, wilden we graag samen ons eigen bedrijf opstarten. Ik had het geluk dat mijn baas zwanger werd en ik onverwacht leiding moest geven aan een andere Time Out Sport. Hier leerde ik hoe leuk het is om een zaak te runnen.
Aanvankelijk hadden we het als ondernemers behoorlijk zwaar. Onze voorgangers hadden een groot personeelsverloop en boden de klanten geen reden om terug te komen. Langzaamaan veranderde dit en de klanten namen vrienden en familieleden mee. Doordat ik zelf ook volop in de winkel meewerk, weet ik wat er leeft bij zowel de klanten als de medewerkers, een fulltimer en twee parttimers, plus een stagiaire.
Vrij snel na de opening, zo’n vier jaar geleden, kwam in Steenwijk een winkel met sportkleding vrij. Ook daarvan hebben we een Time Out Sport gemaakt. Mijn broer is vooral daar aan het werk en ik hier. De twee winkels zijn van ons allebei. Dat heeft als voordeel dat we elkaar totaal niet beconcurreren maar elkaar aanvullen. Het is nu bijvoorbeeld heel gemakkelijk om een deel van het assortiment over te brengen naar de andere locatie. Als we elk onze eigen winkel hebben, zullen we dat minder snel doen.”
“Als je de Friezen maar verstaat”
Ronald van den Berg is van oorsprong Hagenees. Zijn vrouw, een echte Fries, wilde graag bij haar familie wonen en ze ruilden in 1997 hun bestaan als sigarenboer in voor het leven als Primera-ondernemer in Leeuwarden. Ze kozen voor een locatie even buiten het centrum.
“Toen we in 1997 dit pand kochten, moesten we eerst alles grondig verbouwen. Alles ging op de schop, alleen de muren bleven overeind. Een jaar later openden we de zaak en we sloten ons aan bij Primera. Het mooie van deze formule is dat het een coöperatie is. Daardoor hebben we als ondernemers meer te zeggen. Wel genieten we het voordeel van een formule. Samen sta je sterk. Je kunt beter afspraken maken met leveranciers en goedkoper en efficiënter promotie maken.
Vroeger hadden we een zaak van amper twintig vierkante meter en nu beschikken we over zestig vierkante meter VVO. Klanten komen allang niet meer alleen voor sigaretten en shag. De assortimenten wenskaarten, tijdschriften en snoepgoed zijn minstens zo belangrijk. We willen nu zelfs weer uitbreiden. Dat zal wederom zeer grondig gebeuren, want we willen er tussen de 25 en 30 vierkante meter aanbouwen. Als de gemeente onze plannen goedkeurt gaan we over anderhalf jaar aan de slag. We hopen dat het lukt, want dan kunnen we ons assortiment boeken uitbreiden. We waren zelf verbaasd hoe groot die vraag is.
De overstap van Den Haag naar Leeuwarden koste me geen moeite, al spreek ik nog steeds geen Fries. Dat is ook niet erg, ik versta het wel en dat is het belangrijkste.”
“Hier wonen veel trendsetters”
De verkoop van lingerie is Els Huitema min of meer met de paplepel ingegoten. Vijftien jaar geleden nam zij het bedrijf over van haar ouders. Ook de Livera-formule nam zij over. Vooral de vrijheid om de locale markt te bedienen spreekt haar aan. “In Leeuwarden is de diversiteit van de consumenten groot”, zegt ze.
“De steun, knowhow en naamsbekendheid van Livera bieden mij vooral voordelen. Het assortiment wordt voor een groot deel centraal bepaald maar ik heb gelukkig alle vrijheid om de markt lokaal zelf in te vullen. Livera biedt een vorm van soft franchising, al merk je dat het beleid steeds strenger wordt. Dat moet ook wel als je een goede onderhandelingspositie naar de leveranciers wilt houden.
De diversiteit van de klanten is in Leeuwarden groot. Het is een stad en daardoor wonen er meer trendsetters. Tegelijkertijd heeft Leeuwarden een belangrijke regiofunctie en komen er dus ook mensen uit de Friese dorpen. We willen dat iedereen zich thuis voelt.
Door de economische crisis en doordat hier tegenover Het Zaailand wordt verbouwd, neemt het aantal klanten af. Ik ben overigens wel blij met alle veranderingen. Met de vernieuwde parkeergarage wordt het centrum beter bereikbaar en de winkeltjes die er komen, zorgen voor extra traffic. Nu wijken de mensen vaak uit naar Sneek en Drachten en dat is jammer. Leeuwarden heeft genoeg te bieden.
Mijn grote trots is de winkel die we vijf jaar geleden hebben geopend in het ziekenhuis van Leeuwarden. Daar verkopen we vooral nachtjaponnen en pyjama’s. Het is een topwinkel! Livera heeft daarna de formule overgenomen voor andere ziekenhuizen.”
“We zijn allemaal vrijwilliger”
Mirjam Vellinga zelf is geen franchisenemer. Sterker: ze is niet eens ondernemer. Maar als vrijwilliger voor de Wereldwinkel is ze wel nauw betrokken bij het wel en wee van het bedrijf. Was het vroeger voldoende als de planken gevuld waren met Afrikaanse prullaria, tegenwoordig verwacht de consument verantwoorde, leuke en kwalitatief hoogwaardige producten in de Wereldwinkel.
“Wij kopen het grootste deel van onze producten centraal in Culemborg in, net als de andere fair trade winkels. Adverteren doen we niet. Toch is de Wereldwinkel een begrip. We zitten nu ook al weer dertig jaar in Leeuwarden. Doordat we in het centrum zitten, lopen ook passanten regelmatig binnen om cadeautjes te kopen. We hebben nog altijd veel vaste klanten die voor de koffie en thee komen, ondanks dat je die tegenwoordig ook bij de supermarkt kunt kopen. Voor ons is dat geen punt. Als de koffie en thee maar verantwoord worden geplukt en eerlijk worden verhandeld, met respect voor mens en natuur.
Ondanks de crisis lukte het ons vorig jaar om de omzet stabiel te houden. De trend van bewuster kopen en eerlijke producten doet ons goed. Er komt eindelijk een einde aan de wegwerpmaatschappij.
In totaal zijn er rond de twintig vrijwilligers. Sommigen hebben extra taken, zoals het inrichten van de etalage of het doen van de inkoop. Ik doe dit werk - een dagdeel per week - naast mijn baan voor 32 uur per week als projectleider bij AfûK, een organisatie die de Friese taal en cultuur stimuleert. Daar moet ik veel vergaderen en dan is het heerlijk om nog een dagdeel per week hier te werken.”