Franchise blijft bepalende factor in winkelcentrum van 2025

De vestigingen van franchiseformules en franchisenemers in de retail, horeca, dienstverlening en zorg leveren een essentiële bijdrage in winkelgebieden. Zo is de helft van alle supermarkten een franchisevestiging, is in cafetaria’s en de systeemhoreca het merendeel franchise en opereert in een branche als hypotheekadvies het grootste deel van de ondernemers onder de vlag van een landelijke formule.

Winkelgebieden veranderen, internet beïnvloedt bedrijfsmodellen en al naar gelang de keuzes van consumenten groeien, krimpen of verdwijnen formules. Dit stelt franchisegevers en –nemers voor strategische beslissingen over hun aanwezigheid in de winkelgebieden van de toekomst. Wat verwacht de klant van mij, waar wil ik gevestigd zijn, op welke wijze vul ik mijn vestiging(en) in en hoe zorg ik dat mijn vestigingsomgeving zo aantrekkelijk mogelijk is? Dit zijn vragen die van grote invloed zijn op het franchiselandschap van de toekomst. Een nieuwe periode breekt aan na een aantal jaren waarin het aantal franchisevestigingen fors is toegenomen. In de komende jaren ligt er in veel branches nog groeipotentieel voor franchise. Tegelijkertijd leren de afgelopen jaren dat franchise voor beide zijden van de medaille duidelijke verplichtingen met zich meebrengt en dat afbakening van de verantwoordelijkheden van franchisenemer en –gever in franchiseovereenkomsten nodig is om tot een duurzame samenwerking te komen. De diversiteit aan formules en franchisevormen is groot en dat zorgt dat iedere formule met eigen oplossingen en aanpassingen zal komen. Franchisenemers koppelen de kracht van hun formule aan hun kennis van de lokale markt en consument en kunnen zo in gezamenlijk overleg met collega-ondernemers hun winkelgebied aanpassen aan de gewijzigde marktomstandigheden en de veeleisende consument. In dit artikel vinden  franchisegevers en franchisenemers een aantal adviezen voor het formuleren van oplossingen en acties.

Botsing oud en nieuw

Winkelgebieden hebben de afgelopen jaren te maken gekregen met een snel veranderende samenleving. Voorbeelden zijn de dalende bestedingen van consumenten als resultaat van de economische crisis, de opkomst van e-commerce die geld wegtrekt uit de winkelstraat en consumenten in staat stelt zich anders te oriënteren en demografische veranderingen, zoals toenemende vergrijzing. Winkelgebieden en belanghebbenden hebben te lang afwachtend gereageerd op deze veranderingen. Op diverse plekken is sprake van een 21e-eeuwse maatschappij, met specifieke wensen en eisen, die botst met een winkellandschap dat is ingericht naar de eisen van de vorige eeuw.

Kansrijk en kansarm

De verschillende trends zorgen er voor dat er op termijn simpelweg minder behoefte bestaat aan fysieke winkels. Op weg naar 2025 is dan ook niet voor alle winkelgebieden plaats. Niet ieder winkelgebied is te redden. Tegenover kansrijke winkelgebieden staan kansarme winkelgebieden die te weinig potentie bezitten om de transitie naar kansrijk nog te maken. Meer specifiek voor franchise geldt dat vestigingen van franchiseformules een vaste waarde zijn in winkelgebieden.  Door daling van de consumentenbestedingen en de opkomst van e-commerce daalt het aantal vestigingen in de detailhandel. Tegelijkertijd zijn franchisevestigingen van horeca, dienstverlening en zorg in opkomst en groeit de diversiteit van functies. Franchisegevers en –nemers zijn gebaat bij aantrekkelijke winkelgebieden en kunnen hier ieder vanuit hun eigen rol richting 2025 een bijdrage aan leveren.

Vijf soorten kansrijke winkelgebieden

ING Economisch Bureau heeft een aantal kansrijke winkelgebieden voor 2025 getypeerd. Deze staan op zichzelf, grenzen aan elkaar of kunnen gecombineerd worden. Franchisegevers kunnen op basis hiervan hun visie en strategie invulling geven door keuzes te maken zodat ondernemers de formule in deze modellen van toegevoegde waarde kunnen zijn.

Back to basics:
functioneel, klein, overzichtelijk en makkelijk bereikbaar winkelcentrum met een mix van food, persoonlijke verzorging en diensten;
Crossroads:
vervoersknooppunt met veel passanten met een mix van horeca, diensten en een selectie non-food;
Big-spender:
grote (vaak historische) stadscentra met veel passanten en een mix van food en non-food. Grote ketens, exclusieve retailers en onderscheidende local heroes;
Alternative:
(middel)grote of perifere retail ‘proeftuin’ met een mix van tijdelijke en permanente winkels. Kostenefficiënt met lage of flexibele huur;
Space experience:
Selectief aantal (bestaande) perifere gebieden met veelal huis en tuin gerelateerde winkels en ‘beleving’ centra van fabrikanten. Voldoende potentie voor een dagje uit.

Gezichtsbepalende rol van franchise in winkelgebied 2025

De invloed van ketens op het winkellandschap is de afgelopen jaren toegenomen evenals het aantal vestigingen van franchiseformules. In totaal kent Nederland 30.000 franchisevestigingen waarvan 75% in winkelgebieden is gevestigd. Om de gezichtsbepalende rol in winkelgebieden te blijven vervullen, zijn er een aantal zaken die extra aandacht vragen waaronder de rolverdeling tussen franchisegever en –nemer. Voor franchisenemers zijn lokale profilering, belangenbehartiging en het aanjagen van samenwerking tussen partijen in het eigen winkelgebied de grootste aandachtspunten. Vanuit franchisegevers is aandacht vereist voor het leggen van verbindingen met andere formules en vastgoedpartijen en de aansturing van de franchisenemer op zijn lokale profilering. Uiteraard houden franchisegever en franchisenemer het gezamenlijke belang t.w. het positioneren en het laten renderen van de franchiseformule daarbij als uitgangspunt. De franchisenemer van de toekomst moet in staat zijn om te veranderen met betrekking tot zijn locatiebeleid, kanaalkeuze, innovatie en samenwerking met zijn franchiseorganisatie.

Toekomstbestendige vestigingenmix behoeft keuzes

De opkomst van winkelgebieden op high-traffic locaties en de druk op het aantal passanten in veel winkelcentra zorgt dat franchiseformules hun locatiestrategie tegen het licht houden en hun winkelformat (door)ontwikkelen met het oog op de keuze van hun distributiekanaal, positionering en strategie. Voor franchisenemers draait het om het type locatie in een gebied, het assortiments- of dienstenaanbod en de profilering in de vestigingsomgeving.

Nieuwe realiteit noodzaakt tot nadere afspraken binnen formules

De fundamentele veranderingen in winkelgebieden jagen de interne discussie bij franchiseformules aan. Heldere keuzes moeten worden gemaakt over de rol van e-commerce (met daarbij de verdeling van kosten en opbrengsten), de locatiestrategie, de onderlinge versterking van het fysieke verkoopkanaal en het virtuele verkoopkanaal. Een goede discussie en gezamenlijke besluitvorming uit die keuzes zijn essentieel voor interne stabiliteit binnen de formule. Om fysieke vestigingen in winkelgebieden meerwaarde te geven voor de klant is een gezamenlijke inspanning van formule en ondernemer vereist. De evolutie van het vestigingenbestand en het bedieningsmodel van franchiseformules, gekoppeld aan lokaal ondernemerschap zorgt dat formules relevant blijven voor winkelgebieden. Het faciliteren van shop-in-shop concepten en gebruik van nieuwe technologie op de winkelvloer draagt bij aan de vernieuwing die binnen franchisevestigingen nodig is. Hierbij onder meer te denken aan 3D printing en virtuele 3D presentatie van het assortiment in paskamers.

Samen in beweging

Het rekken van de levensduur van kansarme winkelgebieden leidt uiteindelijk tot verspilling van middelen en verstoort de concurrentie met kansrijke gebieden. Toenemende leegstand en uiteindelijk verpaupering liggen daarbij op de loer. De urgentie is daarom hoog. Een sterke focus op kansrijke winkelgebieden en proactieve sanering van kansarme winkelgebieden is wenselijk. Om dit te bewerkstelligen is het noodzaak dat alle belanghebbenden tegelijkertijd in beweging komen. Partijen uit de betrokken marktsectoren (retail, franchise en vastgoed) kunnen dit doen door een selectief vestigingsbeleid te ontwikkelen. Flexibiliteit is hierbij een vereiste om proactief te kunnen handelen evenals durf om keuzes te maken. Decentrale overheden (gemeenten en provincies) zullen in hun strategische visie het onderscheid dienen te maken tussen kansrijke en kansarme winkelgebieden en daar vervolgens ook in de praktijk naar handelen. Ook van de nationale overheid wordt actie gevraagd. Decentrale overheden zullen op nationaal niveau ondersteund moeten worden met investeringen in kennis om het juiste beleid te kunnen ontwikkelen. Verder kunnen regering en parlement  de dynamiek in de markt ondersteunen door wet- en regelgeving waar nodig te herzien.

Acties waarmee franchisegever en -nemer vandaag gezamenlijk kunnen starten

  • Formuleer de visie op de invulling van het vestigingennetwerk
    Agendeer de toekomstvisie op de positie van de formule in winkelgebieden in het overleg tussen franchisegever en (vereniging van) franchisenemers. Stem af welke invulling van vestigingen daarbij aansluit en welke investeringen dit met zich meebrengt.
  • Voer een actief vestigingsbeleid
    Herstructurering van (winkel)vestigingen leidt tot verzwakking van sommige winkelgebieden. Maak als franchisenemer een gefundeerde afweging tussen gebieden bij een nieuwe vestiging en creëer zo veel mogelijk flexibiliteit voor eventuele relocatie van een bestaande vestiging. Zoek de winnaars op, zowel op het vlak van ketens en zelfstandigen als op het vlak van winkelgebieden.
  • Schat ruimtebehoefte en effect van online in
    Maak als formule een inschatting van de ruimtebehoefte van vestigingen en bereken hoeveel ruimte nodig is voor de bedrijfsactiviteiten als (een deel van) het assortiment of de dienstverlening online gaat.
  • Werk als ketens aan aantrekkelijke winkelgebieden
    Werk als ketens onderling samen aan verbetering van de vestigingsomgeving in de meest kansrijke winkelgebieden. Onderzoek de mogelijkheid om op plekken waar de eigen vestiging onvoldoende rendeert op een andere wijze aanwezig te zijn. Bijvoorbeeld met een (modulaire) shop-in-shop bij een vestiging van een complementaire formule.
  • Stem inspanningen voor lokale belangenbehartiging af
    Lokale discussies over uitbreiding, inkrimping of herstructurering van winkelgebieden blijven zich voor doen. Zorg dat lokale belangenbehartiging goed is gewaarborgd en dat de ondernemer, indien nodig, wordt bijgestaan door zijn franchiseorganisatie.

Graag wens ik u als franchisegever en –nemer een onderlinge constructieve discussie en samenwerking toe om de uitdagingen van het nieuwe winkelcentrum succesvol tegemoet te kunnen treden.

Dirk Visser, ING Zakelijke Arrangementen
Thijs Geijer, ING Sectoreconoom Food & Franchise

Tot slot verwijs ik u graag naar de 5 ING rapporten die in het kader van dit onderwerp zijn gepubliceerd. U kunt ze vinden op de site van het ING Economisch Bureau via deze link:  https://www.ing.nl/zakelijk/kennis-over-de-economie/uw-sector/winkelgebied-2025.html

+

Lees meer over:
Franchise+ Franchiseplus
Redactie