Het effect van het tabaksverbod op de retailsector
Sinds 1 juli 2024 is de verkoop van tabaksproducten verboden in winkels die etenswaren verkopen, zoals supermarkten en avondwinkels. Deze maatregel heeft als beoogd doel het rookgedrag te verminderen en de volksgezondheid te bevorderen. De Overheid hoopt dat door tabaksproducten minder toegankelijk te maken, vooral jongeren minder snel in aanraking komen met roken. De vraag is echter of deze maatregel effectief is, of lopen winkels vooral veel inkomsten mis?
Toen winkels te horen kregen dat zij moesten stoppen met de verkoop van tabaksproducten, ondernamen veel retailers direct actie. Een populaire oplossing was het openen van separate tabakswinkels naast of in de directe omgeving van de bestaande vestigingen, waar de verkoop van tabaksproducten wél is toegestaan. Volgens veel winkeliers maken mensen uiteindelijk zelf de keuze om al dan niet sigaretten te kopen, ongeacht waar deze producten verkrijgbaar zijn. Daarnaast heeft het verbod, tezamen met de accijnsverhogingen, geleid tot een aanzienlijke toename van het illegale circuit en aankopen buiten de landsgrenzen.
Niet alleen om de tabaksverkoop
Ondanks dat de desbetreffende retailers voorheen bepaalde inkomsten uit de verkoop van sigaretten destilleerden, gaat het om meer dan alleen tabaksomzet. Bezoekers die voor sigaretten naar de winkel komen, doen vaak ook andere aankopen. Als deze klanten wegblijven, missen deze retailers niet alleen de tabaksomzet, maar ook de cruciale bijverkoop. Veel winkeliers maken zich daarom ernstige zorgen over de gevolgen van het tabaksverbod voor hun totale inkomsten.
Groei van tabakswinkels
Sinds de invoering van het verbod is er een sterke groei zichtbaar in het aantal tabaksspeciaalzaken. Dit jaar steeg het aantal tabakswinkels al met 10%. Ondernemers zien hierin een kans om omzetverlies te voorkomen, terwijl zelfstandigen de leegte die supermarkten achterlaten, proberen op te vullen. Binnen een maand na invoering van het verbod telde Nederland ruim 1600 tabaksspeciaalzaken. Veel retailers vrezen dat deze speciaalzaken in toenemende mate concurrerende producten zullen gaan aanbieden, wat uiteraard verdere druk op hun bedrijfsvoering legt.
Toegenomen druk op andere verkooppunten
Ook verkooppunten waar tabaksverkoop nog wel is toegestaan, zoals Primera, ondervinden de gevolgen van het verbod. Deze winkels zien een enorme toename in het aantal klanten en kunnen de vraag nauwelijks aan. Primera mag tot 2030 tabaksproducten blijven verkopen, maar verwacht problemen wanneer ook zij met een verbod worden geconfronteerd en onderzoekt daarom - nu reeds voor alsdan – proactief de mogelijkheden om op het voorgaande te participeren. Regeren is immers vooruitzien.
Ondernemers in de knel?
Hoewel het beoogde doel van de overheid duidelijk is - de volksgezondheid verbeteren - leidt het verbod tot verlies van belangrijke inkomsten voor veel ondernemers. De Overheid was zich hier nota bene van tevoren al van bewust en de te verwachten gevolgen zijn deze keer ook daadwerkelijk uitgekomen. Dit roept de vraag op of de maatregel zijn doel niet voorbijschiet en derhalve vooral nadelen met zich meebrengt. Zowel ondernemers als consumenten ondervinden hier hinder van. Daarnaast draagt dit soort (ondoordachte) Wet- en Regelgeving voorts niet in positieve zin bij aan het, in toenemende mate luider wordende, ‘betuttelingsdebat’.
Conclusie
Het tabaksverbod dat sinds 1 juli 2024 van kracht is, heeft aanzienlijk impact op het Retaillandschap. De begrijpelijke groei van nieuwe tabakswinkels en de verplaatsing van klanten naar andere verkooppunten zorgen ervoor dat het beoogde doel van de Overheid niet erg succesvol lijkt te zijn. Ondanks dat uit het verleden blijkt dat Overheden de neiging lijken te hebben om omissies in Wet- en Regelgeving op te lossen door daarop nog meer (aanvullende) Wet- en Regelgeving te produceren, zou ik het nieuwe kabinet in overweging willen geven om - in het kader van haar voornemen om de ‘Regeldruk’ te verminderen - tezamen met de sector en direct belanghebbenden voornoemde maatregelen aan een kritische blik te onderwerpen (en zo nodig te herzien) alvorens dit soort verboden verder uit te breiden naar andere productgroepen en verdienmodellen van bepaalde sectoren verder uit te hollen.
