Significante toename aantal rechtszaken in franchiseverhoudingen

Ludwig & Van Dam Franchiseadvocaten doet periodiek statistisch onderzoek naar gepubliceerde eindvonnissen en de inhoud daarvan, voor zover betrekking hebbend op franchiseverhoudingen. De uitkomsten van het laatste onderzoek over de jaren 2014 en 2015 zijn, in relatie tot het eerdere onderzoek over de jaren 2008 tot en met 2013, opmerkelijk. 

Over de jaren 2008 tot en met 2013 zijn er gemiddeld 16 gepubliceerde eindvonnissen per jaar, waarbij franchisegever en franchisenemer over en weer in gelijke mate wonnen. Deze jaren laten ook ten opzichte van elkaar een stabiel beeld zien. In 2014 loopt dit aantal op tot 23 gepubliceerde eindvonnissen en in 2015 zelfs tot 36. Dat is een duidelijke trendbreuk. Opmerkelijk daarbij is dat de explosieve groei in 2015 wel afbreuk heeft gedaan aan de winstkansen van franchisenemers. In 2015 werd namelijk 67% van de zaken gewonnen door franchisegevers ten opzichte van 50% de jaren daarvoor. Ook dat is een forse trendbreuk. 

De toename van het aantal vonnissen in 2015 wordt overigens met name ingegeven door procedures (13) over specifieke bedingen in de overeenkomst, veelal concurrentiebedingen. De nummers twee en drie zijn geschillen over beëindiging (10) en prognosekwesties (6). 

Het is uit eigen waarneming in de grootste franchisepraktijk van Nederland en collegiaal overleg op gespecialiseerd niveau onze indruk dat het overgrote deel van de inhoudelijke eindvonnissen in franchisezaken wordt gepubliceerd. Een enkel (nog) niet gepubliceerd vonnis, werd buiten beschouwing gelaten. Het merendeel van de zaken wordt overigens geschikt, waardoor deze zaken buiten deze statistiek blijven.
  
Het is voorts van belang deze uitkomsten in perspectief te plaatsen. De franchisebranche bestaat in Nederland uit meer dan 30.000 franchisevestigingen en ongeveer 750 franchiseorganisaties. Franchiseverhoudingen kenmerken zich door een complexe verticale samenwerkingsstructuur, waaruit van nature een spanningsveld wordt opgeroepen. Ook gelet op de instroom van het aantal overige zaken bij rechtbanken blijft het aantal franchisezaken in verhouding tot de 30.000 franchiserelaties nog altijd zeer gering. 

Wat kunnen we uit de cijfers concluderen?

We kunnen vaststellen dat het opmerkelijk is dat nagenoeg tegelijkertijd met de stroom van negatieve publiciteit in de franchisesector, vanaf begin 2014, met als hoogtepunt medio 2015, de bereidheid tot procederen van franchisenemers fors is toegenomen, zonder dat dit overigens op basis van de huidige wetgeving relatief tot meer resultaat heeft geleid. Absoluut overigens wel, aangezien er 5 franchisenemers meer in het gelijk werden gesteld dan de jaren daarvoor. Daarbij kunnen we tevens vaststellen dat geen van die individuele casus, die de media als exemplarisch voorbeeld stelden, voor grote (collectieve) problematiek, voorshands tot laatstgenoemde categorie behoren. 

Een en ander betekent overigens geenszins dat het niet gerechtvaardigd kan zijn dat meer franchisenemers bereid zijn gebleken tot procederen. Ook de kwaliteit van procederen is van belang, net als die van de advocaat. 

De Wet Acquisitiefraude, die per 1 juli jl. inwerking is getreden, voorziet in een omkering van de bewijslast, relevant bij onder meer prognosekwesties. De bereidheid van rechters om die wet, conform de wens van de Minister, daadwerkelijk toe te passen op franchiseverhoudingen, zal de komende jaren pas zichtbaar blijken. 

Toekomstige statistieken zullen laten zien welke rechtsontwikkeling de branche zal doormaken, indien het parlement daadwerkelijk uitvoering zou geven aan het voornemen van de Minister van Economische Zaken de Nederlandse Franchise Code wettelijk te verankeren. 

De statistieken en bijbehorende verantwoording zijn te raadplegen via de website www.ludwigvandam.nl. Voor een nadere toelichting daarop kan contact worden opgenomen met Ludwig & Van Dam. 

Mr J. Sterk
Franchiseadvocaat
Ludwig & Van Dam Franchise advocaten
sterk@ludwigvandam.nl