Ik ben mij bewust, dat als je in dit blad wilt schrijven over samenwerking, je net zo goed een kratje bier aan Heineken kunt aanbieden. Toch bekruipt mij de behoefte het perspectief van samenwerking nog eens af te tasten.

Als nog slechts zo´n slordige 15 % van ons winkelbestand puur zelfstandig is, ligt de vraag voor de hand of ondernemerschap ‘op persoonlijke titel’in dit dichtbewinkelde land nog wel blijft bestaan. Sterker nog. Is het nog wel leuk om ondernemer te zijn binnen samenwerkingsprocessen. Het gekke is, dat er sprake is van een paradoxaal verschijnsel. Aan de ene kant doen veel centrale organisaties beroep op lokaal ondernemerschap, terwijl aan de andere kant die zelfde ondernemer denkt, dat zijn vrijheid van handelen als kenmerk van het ondernemen wordt ingeleverd.

 De frictie is alom bekend. ‘Harnasgevoelens’ staan de vrije wil in de weg. En toch werken we voor 85 % samen. De vraag rijst of we de term ‘ondernemen’ wel goed begrijpen of zelfs moeten herijken.

Ondernemen steunt op een tweetal principes: vrijheid van keuze en  handelen en eigen risico.

Het begrip ‘vrijheid’ is daarbij cruciaal. Het is nog maar de vraag of echte vrijheid wel bestaat. Eigenlijk zijn we altijd wel ergens van afhankelijk. En die afhankelijkheid beknot ons in die vrijheid. Uiteindelijk zijn wij afhankelijk van onze klanten. Dat die klanten onze maatschappij zelf vertegenwoordigen is een open deur. Ik heb een uitgesproken hekel aan de term ‘verantwoord ondernermen’. Simpelweg  omdat ondernemen op zich al ‘verantwoord’ dient te zijn, anders is het geen ‘ondernemen’ meer. Wij moeten altijd rekening houden met en vaak rekenschap afleggen  aan onze omgeving. De maatschappij dus.

Onze beslissing om op welke wijze dan ook te gaan samenwerken is in beginsel een vrije keuze. Sommigen ervaren dat niet zo, bijvoorbeeld omdat zij zich  gedwongen voelden door de concurrentieverhouding. Ik zie dat anders. Uitzonderingen daargelaten is er veelal  een alternatief. Veel retailers zijn zolangzamerhand onroerendgoed handelaren geworden. Je kunt ook gewoon stoppen of iets anders gaan doen. Een  keuze uit  alternatieven is in principe vrij. Maar wel binnen  de kaders van het maatschappelijk gebeuren. Binnen dat gebeuren past concurrentiekracht en –macht. Een maatschappij zondert concurrentie is ondenkbaar. Concurrentie is de smeerolie van het ondernemerschap. Ondernemen zonder concurrentie is dus geen ondernemen. Dus:

 

Verdringen                                         concurreren

 

Concurreren                                      keuze maken

 

Keuze maken                                    duidelijkheid

 

Duidelijkheid                                       formule

 

Formule                                             uniformiteit

 

Uniformiteit                                         samenwerken

 

Samenwerken                                               spelregels

 

Vanuit deze redenering is samenwerking het resultaat van een relatief vrije afweging van voor en nadelen. Geven en nemen. Dat geldt per definitie voor het verschijnsel franchise, of je nu ‘gever’of ‘nemer’ bent.

Er is er maar één, die onze vrije keuze echt beïnvloedt. Daar is ie weer: die consument zelf, die zelf ook geleidelijk aan ‘verstand van zaken’ heeft.

Hij/zij eist duidelijke professionele formules, die laten zien waar ze voor staan.

Als die professionaliteit door samenwerking kan worden geoptimaliseerd, waarom dan niet?

Onduidelijke formules zijn meer ‘winkelsoort’ dan winkelmerk. Winkelsoorten  sterven uit. Winkelmerken overleven. Merken moeten waarden hebben, die tot voorkeursposities leiden. Tevens moet het merk een symbool zijn voor bijzondere prestaties. Dat is in ons vak vaak de combinatie van het zweet en kunde om de kassa dagelijks te laten rinkelen. Het managen van alle complexe middelen, die ons ter beschikking staan is niet altijd een simpel gegeven.Op gehelen of delen hebben we daarvoor vaak partners nodig, die iets kunnen toevoegen.Binnen die context  is samengaan een maatpak.

Zowel qua gebiedskeuze waarop gaat worden samengewerkt, als qua spelregels.

(schema 2).

 

Backoffice                                                                                                     Frontoffice

 

Samenwerking is een symbiose. Vaak denkt men, dat er veel wordt ‘afgenomen’. Volgens mij moeten we meer kijken naar wat er wordt toegevoegd. Kwestie van mentaliteit. De beste metafoor is het huwelijk. De filosoof Schopenhauer omschreef de consequentie ervan nogal radicaal: Het huwelijk halveert je rechten en verdubbelt je plichten. Maar wel voor beide partijen. Vandaar dat er nog steeds getrouwd wordt…..

 

 

Centraal                                 Decentraal

 

Besturen                                Ondernemen

 

Uitvinden                                Toepassen

 

Kennis                                    Kunde

 

Structuur                                Wendbaarheid

 

Marketing                                Koopmanschap

 

Rekenen                                 Betekenen

 

Strategie                                 Tactiek