Rechtssysteem biedt onvoldoende bescherming aan franchisenemers

Uit een vonnis d.d. 6 januari 2016 van de Kantonrechter bij de rechtbank Oost Brabant is opnieuw de kwetsbare positie van franchisenemers ten opzichte van hun franchisegevers duidelijk geworden. Die onevenwichtigheid leidt regelmatig tot onredelijk gebruik van machtspositie en maatschappelijk ongewenste situaties. Dat is niet goed voor de franchisebranche. Het is te hopen dat de Nederlandse Franchise Code, die volgende week wordt aangeboden aan de Minister, zal bij kunnen dragen aan meer evenwichtige franchiseverhoudingen.

In het vonnis heeft Jumbo toestemming gekregen om de samenwerking met multi-franchisenemer Van de Huijgevoort te beëindigen. Van de Huijgevoort exploiteert vier Jumbo supermarkten en is al sinds 1978 als franchisenemer aan Jumbo verbonden. Het bedrijf heeft een jaaromzet van rond de 55 miljoen euro en 550 werknemers in dienst. Daarnaast omvat het concern ook een vleesleverancier met aangesloten werkgelegenheid.

In deze zaak pleegde Jumbo inbreuk op de commerciële exploitatiekansen van één van de vier Jumbo supermarkten van Van de Huijgevoort door in het directe verzorgingsgebied een tweede Jumbo-vestiging (een overgenomen ex-C1000 supermarkt) te laten openen. Franchisenemer maakte daartegen bezwaar bij Jumbo, echter zonder succes. Een oplossing kwam er niet, de tweede Jumbo vestiging wel. Vanaf dat moment ontstonden er “kwesties”. Franchisenemer werd achtereenvolgens verweten 1) een publiekelijke prijzenoorlog te voeren tegen de vestiging van de  tweede Jumbo in haar directe verzorgingsgebied, 2) een ondeugdelijke emballagestroom te genereren (hetgeen Jumbo al jaren bekend zou zijn en waarover haar CFO stelde “dat Jumbo zelf ook boter op het hoofd heeft gehad”) en 3) zich niet strikt te houden aan de procedures voor etikettering (hetgeen eveneens al jaren bekend zou zijn terwijl ook andere Jumbo supermarkten die procedures niet strikt zouden hanteren).

Toen op het punt van de etikettering, na een klacht van een klant met negatieve landelijke publiciteit als gevolg, discussie tussen Jumbo en Van de Huijgevoort bleef bestaan, zegde Jumbo de samenwerking per brief van 28 maart 2014 tegen 28 september 2014 op. Zij vorderde vervolgens in kort geding (!) ontruiming en oplevering van drie van de vier supermarkten. De Voorzieningenrechter en in hoger beroep het Gerechtshof wezen de vorderingen van Jumbo af. Het Hof overwoog in haar arrest van 18 maart 2015 “dat franchisenemer de vier supermarkten heeft opgebouwd, daarin heeft  geïnvesteerd en dat toewijzing zou betekenen dat zij drie van de vier supermarkten zou verliezen en de bijbehorende inkomstenbron, waardoor zij als belangrijke supermarktexploitant  zou worden geëlimineerd.” Het Hof overwoog ook dat niet in geschil was dat de dagelijkse samenwerking tussen partijen wat operationele zaken betreft positief en voorspoedig verloopt.

Intussen vorderde Jumbo in een bodemprocedure eveneens beëindiging van de samenwerking en oplevering van drie van de vier supermarkten. Van de alleensprekende Kantonrechter kreeg Jumbo alsnog gelijk. Doorslaggevend in het vonnis lijkt dat franchisenemer, na het incident met het verkeerde etiket, niet bereid leek “het boetekleed aan te trekken en beterschap te beloven maar daarentegen in een kritische brief de verantwoordelijkheid voor het incident volledig bij Jumbo neer te leggen en zich niet bereid te tonen aan de regels voor etikettering te gaan houden”. Op dit punt had het Hof in haar eerdere arrest (juist) overwogen dat door franchisenemer (kennelijk onweersproken) was gesteld dat “met de komst van nieuwe etiketteringssoftware bij Jumbo de etiketteringsproblemen definitief tot het verleden lijken te behoren”.

Hoewel de Kantonrechter onderkent “dat de gevolgen van een beëindiging voor franchisenemer en hun medewerkers groot zullen zijn en een beëindiging hoe dan ook het verlies van drie vestigingen zal betekenen en daarmee mogelijk een gevaar voor het voortbestaan van de onderneming, inclusief de vleesleverancier”, wijst hij de vorderingen van Jumbo toe en veroordeelt franchisenemer tot oplevering en ontruiming van drie van haar vier supermarkten aan Jumbo.

Tegen de vestiging van een tweede Jumbo supermarkt in haar exclusieve verzorgingsgebied (een inbreuk die de kern van de franchisesamenwerking betreft en de exploitatiekansen van de bestaande supermarkt in het hart treft) kon franchisenemer, ondanks haar recht op bescherming, kennelijk niet veel beginnen. Zelf de franchiseovereenkomst opzeggen, was geen optie; franchisenemer wilde de exploitatie van haar supermarkt, die zij nog geen jaar eerder van Jumbo had gekocht voor € 800.000,=, voortzetten. Vervolgens ontstond een doorlopende discussie waarna Jumbo de ultieme sanctie van opzegging van de samenwerking hanteerde. Zij beriep zich daartoe op schending van enkele van de vele verplichtingen die in de franchiseovereenkomsten zijn opgenomen en de bepaling dat elke tekortkoming een ontbinding rechtvaardigt. Jumbo startte drie procedures. Na twee keer in het ongelijk te zijn gesteld, was het de derde keer raak. Het bedrijf van franchisenemer dreigt daardoor  alsnog geëlimineerd te worden.

Het bestaande Nederlandse rechtssysteem biedt onvoldoende bescherming aan franchisenemers. Hun positie is daardoor kwetsbaar met het risico van maatschappelijk ongewenste situaties. Het is dringende noodzaak dat de positie van franchisenemers wordt versterkt door extra regelgeving die ook afdwingbaar is. Een krachtige Nederlandse Franchise Code zal hopelijk belangrijk bijdragen aan een meer evenwichtige balans in de rechtsverhouding tussen franchisegever en franchisenemer.

Kees Kan
Franchise advocaat
Kan Vlassenroot Advocaten
Franchisehulp

Kees Kan
Kees Kan Kees Kan
Advocaat

Franchisehulp is een initiatief van het in franchise gespecialiseerde advocatenkantoor Volt Advocaten in Haarlem. Franchisehulp biedt direct juridische hulp voor franchisenemers.

Volt Advocaten is gespecialiseerd in het ondernemingsrecht, franchiserecht, arbeidsrecht, erfrecht, echtscheidingsrecht, vastgoedrecht en huurrecht. 

Stel je vraag aan Kees Kan
CAPTCHA