Schommelingen en kansen: Inzicht in de actuele energiemarkt

FLINK Nederland brengt je graag op de hoogte van de laatste ontwikkelingen in de energiemarkt. De energiemarkt is voortdurend in beweging, maar maak je geen zorgen, ze houden het begrijpelijk!

• De prijs voor elektriciteit ligt in 2023 gemiddeld lager dan in 2022
• Hoge gasvoorraad zorgt voor een daling in gasprijzen
• Lagere kolenprijzen voor de komende jaren verwacht
• Fluctuerende uurprijzen door impact van hernieuwbare energiebronnen
• Batterijen als mogelijke oplossing voor netcongestie
• Prijzen voor emissierechten blijven dalen
• Onbalansprijzen bereiken een recordhoogte

Elektriciteit

Dankzij de sterke verbondenheid tussen de prijzen van gas en elektriciteit, ziet FLINK Nederland vergelijkbare trends in de toekomstige prijzen voor elektriciteit. De prijs voor elektriciteit is dit jaar ongeveer 60% lager dan vorig jaar. De prijzen voor de komende jaren zijn nu weer zoals vóór de gebeurtenissen in Oekraïne. Gemiddeld betalen we dit jaar €98 per MWh, wat veel lager is dan voorgaande jaren: €242 in 2022, €102 in 2021 en €32 in 2020.

Gas

Met de komst van de eerste koude dagen is het gasverbruik aanzienlijk toegenomen. Gelukkig blijft de prijs van gas redelijk laag, dankzij genoeg voorraad (ongeveer 96% in Nederland, 97% in Europa) en extra aanvoer van gas tegen het einde van het jaar. De prijs van gas in november vertoonde een lichte daling naar €40,36 per MWh. Voor volgend jaar (2024) is de prijs zelfs gedaald naar €42,52 per MWh. Natuurlijk kunnen we niet in de toekomst kijken, maar de voorspellingen geven aan dat het de komende week koud wordt en daarna iets warmer, maar met veel regen.

Kolen

Bij de prijzen voor kolen ziet FLINK Nederland hetzelfde patroon als bij gas: een flinke stijging begin november, gevolgd door een stevige daling. De prijzen voor 2024, 2025 en 2026 zijn nu zelfs lager dan eind oktober. De daling in kolenprijzen kan worden toegeschreven aan een combinatie van macro-economische factoren. Een belangrijke factor is de wereldwijde economische groeivertraging, die leidt tot een verminderde vraag naar grondstoffen, waaronder kolen.

Batterijen

Het zijn interessante tijden vol uitdagingen en kansen. Het grijpen van kansen voor batterijen is een populair onderwerp, vooral in gebieden waar het soms te druk wordt. Batterijen blijken steeds vaker te helpen bij problemen, niet alleen op zichzelf, maar ook bij de regionale netbeheerder. Als je investeert in een batterij en die slim inzet op verschillende markten, verdien je je investering vaak snel terug. Zeker als de batterij helpt bij drukte. 

Hernieuwbare energiebronnen

De impact van zonne- en windenergie op de Nederlandse energiemarkt, vooral op de EPEX SPOT markt, is significant. Door toename van hernieuwbare energiebronnen fluctueren de uurprijzen. Soms worden de stroomprijzen op de spotmarkt zelfs negatief, vooral als er veel aanbod van hernieuwbare energie is tegenover een lage vraag. 

Deze ontwikkelingen tonen aan dat de groei van hernieuwbare energiebronnen zoals zonne-en windenergie een steeds grotere impact heeft op de dynamiek van de energiemarkt, met name wat betreft de prijsvorming. Dit kan complexe situaties creëren voor zowel consumenten als producenten, maar biedt ook kansen voor innovatieve strategieën in energiebeheer en -handel. 

Emissierechten

De prijs voor emissierechten, die het recht geven om een bepaalde hoeveelheid
broeikasgassen uit te stoten, is verder gedaald. Voor de korte termijn blijft de prijs net boven de €70 per ton. Ook voor de toekomstige jaren (2024, 2025 en 2026) zijn de prijzen gedaald, waarbij de prijs voor 2026 zelfs onder de €80 per ton ligt.

Onbalansprijzen

Voor onbalansprijzen ziet FLINK Nederland november minder hoge pieken maar wel meer diepe dalen. Een bijzondere gebeurtenis in november zorgde voor een recordprijs van €77.777 voor een specifieke vorm van elektriciteit. Dit heeft invloed op de prijs voor dit type elektriciteit en brengt het dit jaar dichtbij €200.000 per MW. De vergoedingen voor het afregelen van het netwerk zijn dit jaar hoger dan in 2021. Naar verwachting zal de vergoeding voor het opregelen van het netwerk dit jaar ook hoger uitkomen dan in 2021. Het lijkt erop dat er minder vraag is naar het afregelen van het netwerk.

Bij het bepalen van de onbalansprijzen wordt regeltoestand 2 gebruikt. 
Regeltoestand 2 duidt op een situatie waarin extra kosten worden gemaakt om het energienetwerk in evenwicht te houden. Dit jaar hebben deelnemers aan de energiemarkt aanzienlijk kunnen besparen op deze kosten. Door gebruik te maken van de post-leveringsmarkt, een mechanisme waarbij energieposities achteraf worden aangepast, hebben zij meer dan 30 miljoen euro bespaard. Deze aanpassingen helpen bij het verminderen van de kosten die gepaard gaan met onbalans in het netwerk. Kortom, door slimme correcties na de levering van energie, kunnen deelnemers aan de markt hun financiële lasten verlagen.

Regeltoestand 2 kost altijd geld, maar deelnemers hebben naar verluidt meer dan 30 miljoen euro bespaard op kosten die verband houden met onbalans, dankzij correcties in de post-leveringsmarkt (ex-post). Deze markt wordt gebruikt om energieposities aan te passen nadat deze geleverd zijn, wat helpt bij het verminderen van onbalanskosten.

Energiemarkt begrippen

FCR (Frequency Containment Reserve):
FCR is een systeem dat zorgt voor de balans tussen vraag en aanbod in de elektriciteitsmarkt door snel in te grijpen bij onverwachte schommelingen.

MW (Megawatt):
Een eenheid van vermogen, gebruikt om de capaciteit van 
elektriciteitsopwekking of - verbruik aan te duiden.

Congestiegebieden:
Gebieden waar sprake is van overbelasting of congestie in het elektriciteitsnetwerk, waardoor de vraag het aanbod overschrijdt.

Forwardprijzen:
De prijzen die worden vastgesteld voor levering van energie op een toekomstige datum, gebaseerd op de huidige marktomstandigheden.

Emissierechten:
Rechten die bedrijven nodig hebben om een bepaalde hoeveelheid broeikasgassen uit te stoten; ze kunnen verhandelbaar zijn op de emissiemarkt.

Balancering en onbalans:
Het proces van handhaven van het evenwicht tussen de elektriciteitsvraag en - aanbod; onbalans ontstaat wanneer het werkelijke verbruik afwijkt van de voorspellingen.

Post-leveringsmarkt (Ex-post):
Een markt waarop handelaren hun energieposities kunnen aanpassen nadat de levering heeft plaatsgevonden, om kosten in verband met onbalans te verminderen.

Gemiddelde elektriciteitsprijs:
Het gemiddelde bedrag dat wordt betaald voor elektriciteit per eenheid (meestal in MWh) gedurende een bepaalde periode.

Capaciteitsvergoedingen (aFRR, mFRR):
Vergoedingen voor het beschikbaar stellen van capaciteit om het elektriciteitsnetwerk te regelen, waarbij aFRR staat voor Automatic Frequency Restoration Reserve en mFRR voor Manual Frequency Restoration Reserve.

Regeltoestand 2:
Een toestand waarin snel moet worden ingegrepen in zowel het verhogen als verlagen van de elektriciteitsproductie om balans te behouden.

Spotprijs:
De huidige prijs van elektriciteit op de markt, beïnvloed door vraag en aanbod op dat specifieke moment.

LNG (Liquefied Natural Gas):
Aardgas dat is omgezet in vloeibare vorm voor eenvoudiger transport en opslag.

Correlatie:
Een statistische maat die aangeeft in hoeverre twee variabelen, in dit geval gas- en elektriciteitsprijzen, met elkaar samenhangen.