Gastouderopvang steeds professioneler

Gastouderopvang werd vroeger als een leuke bijverdienste gezien voor moeders met kleine kinderen. Nu is het een vak waarbij gastouders trainingen volgen en begeleiding krijgen van gastouderbureaus. Het is meer dan alleen op kinderen passen.

Vrijwel iedereen die start als gastouder, sluit zich aan bij een gastouderbureau. Dit bureau zorgt ervoor dat gastouders worden ingeschreven bij het Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzalen zodat de ouders recht hebben op kinderopvangtoeslag. Bij veel bureaus kunnen gastouders zich aansluiten als franchisenemer, waardoor ze ook recht hebben op trainingen en extra begeleiding.

Screening

Gastouders moeten wettelijk aan bepaalde voorwaarden voldoen, bijvoorbeeld op het gebied van scholing. Daarnaast stellen de gastouderbureaus eisen. “Het bieden van kwaliteit begint met een goede screening van de gastouders”, vertelt Gea Vliek, directeur van Gastouderbureau Ziezo. “Daarom bezoeken we nieuwe gastouders altijd thuis. We vragen naar hun motivatie. Hoe stellen ze zich dit werk voor? En staat het gezin erachter? Niet alles is te omschrijven in harde eisen. Vaak bepaalt ons gevoel of we wel of niet met een gastouder in zee willen gaan.” Ook Marike Wittebol, directeur van Gastouderland, zegt dat het gevoel vaak doorslaggevend is bij de screening. “Ik heb veel screenings gedaan. Ik stelde mezelf altijd de vraag: zou ik hier mijn eigen kinderen naartoe brengen? Soms kwam er een grote herdershond op me afgesprongen of was een huis niet schoon. Die gastouders schreef ik niet in. Gastouders hoeven echt niet hun hele huis te verbouwen. Maar een huis moet wel hygiënisch en opgeruimd zijn. Ook moet er voldoende ruimte zijn om te spelen en iemand moet fysiek in staat zijn om op kinderen te passen.”

Freelance

Marian Slagboom, directeur van Gastouderbureau Kinderoase, stelt bovendien aanvullende eisen aan gastouders die franchisenemer willen worden. “Franchisenemers moeten meer vaardigheden hebben dan alleen goed op kinderen kunnen passen. Ze moeten zelfstandig kunnen werken, een goede communicatie hebben met de ouders en bijvoorbeeld hun boekhouding op orde hebben. Bovendien maken ze gebruik van onze naam. We zitten niet te wachten op negatieve publiciteit. Daarom willen we zeker weten of gastouders de juiste kwaliteit bieden.” Om die reden werken gastouders bij de Kinderoase altijd eerst minimaal een jaar op freelancebasis. Als dat bevalt, kunnen ze daarna eventueel franchisenemer worden. De verschillende bureaus zien vervolgens toe op de kwaliteit door de gastouders veel te ontmoeten, bijvoorbeeld tijdens het halfjaarlijkse evaluatiegesprek, de koppeling met nieuwe opvangkinderen en tijdens de trainingen. “In het begin zien we streng toe op de kwaliteit”, vertelt Marian. “Op een gegeven moment krijgen gastouders meer ervaring en gaat het controleren over op begeleiden, bijvoorbeeld op thema’s waar zij moeite mee hebben.”

Beleidsplan

De bureaus zijn wettelijk verplicht om de gastouders op bepaalde gebieden te ondersteunen. Zo zijn de bureaus verplicht om het geld te innen van de ouders en dit door te sluizen naar de gastouders. Ook hebben de bureaus een pedagogisch beleidsplan waar de gastouders zich aan conformeren. “In het pedagogisch beleidsplan zijn vooral veel wettelijke bepalingen opgenomen, bijvoorbeeld over het keuren van de woning en het maximum aantal kinderen”, vertelt Marian. “Wij hebben daar zelf zaken aan toegevoegd die wij belangrijk vinden, bijvoorbeeld over de communicatie met ouders en een goede dagindeling met een ontwikkelingsaspect. Uiteindelijk zijn wij eindverantwoordelijk en wij worden op dit plan gecontroleerd. Daarom is het belangrijk dat gastouders ons pedagogisch beleidsplan volgen en hier niet zelf wijzigingen in aanbrengen.”

Advies

Daarnaast ondersteunen de bureaus de gastouders met advies en begeleiding. “Voor ons is het persoonlijke contact erg belangrijk”, vertelt Gea. “De gastouders hebben contact met een vaste bemiddelingsmedewerker. Ze kennen elkaar en daardoor is de drempel om vragen te stellen laag. De gastouders hebben het mobiele telefoonnummer van de bemiddelingsmedewerker en kunnen dus altijd bellen. En de bemiddelingsmedewerkers komen naar de gastouders toe, als dat nodig is.” Gea merkt dat gastouders allerlei soorten vragen hebben, bijvoorbeeld op pedagogisch gebied. Wat doe je bijvoorbeeld als het niet klikt tussen de gastkinderen en de eigen kinderen? Hoe los je meningsverschillen op? “Gastouders werken in hun privé-omgeving. Toch is het soms goed voor gastouders om zich zakelijk op te stellen, bijvoorbeeld als het gaat om haal- en brengtijden. Daar kunnen wij in adviseren.”

Trainingen

De bureaus verzorgen bovendien trainingen, workshops en gastouderdagen. Zo heeft Gastouderland een eigen programma ontwikkeld op het gebied van voorschoolse educatie. Gastouders kunnen hier gratis gebruik van maken. “Het programma heet Aap”, vertelt Marike. “Er hoort een knuffelaap bij en een map met verschillende thema’s. Hierin staan tips en handvatten over de manier waarop gastouders de ontwikkeling van kinderen kunnen stimuleren.” Ook verzorgt Gastouderland door het hele land gastouderdagen. Gastouders kunnen hier workshops volgen, bijvoorbeeld over babygebaren of communiceren met ouders. Een onderdeel van de dag is het gastoudercafé. Hier worden demonstraties gegeven, bijvoorbeeld over knutselen of een diëtist laat gezonde tussendoortjes zien.

Netwerk

Ook de andere bureaus geven trainingen. Zo werkt Ziezo met het programma Kiki. “Gastouders krijgen tijdens die training een theoretische basis over de ontwikkeling van kinderen”, vertelt Gea. “Daardoor weten ze wat ze op een bepaalde leeftijd van kinderen kunnen verwachten. Ook krijgen ze praktische handvatten, bijvoorbeeld over de inrichting van het huis. Staat het speelgoed bijvoorbeeld op plekken waar kinderen het makkelijk kunnen pakken? Een bijkomend voordeel is dat gastouders elkaar ontmoeten. Ze horen van anderen wat er speelt en hoe zij zaken aanpakken. Zo ontstaat er een waardevol netwerk.” Ook Marike merkt dat het onderlinge contact tijdens de trainingen en gastouderdagen belangrijk is. “Daarom is de lunch bijvoorbeeld aan lange tafels, waardoor gastouders met elkaar in contact komen. Ook heeft elke gastouder een badge op met de naam en de woonplaats. Het is leuk om gastouders uit de buurt te ontmoeten. Daardoor kun je een keer samen naar de kinderboerderij gaan of een picknick verzorgen.”

Pr

De afgelopen jaren hebben veel gastouders last gehad van de economische crisis. Ouders verloren hun baan en hadden daardoor geen opvang meer nodig. Marian vertelt dat Kinderoase daarom de afgelopen jaren veel gedaan heeft aan coaching. “Gastouders werken alleen en dan is het soms moeilijk om positief te blijven. In gesprekken hebben we aangegeven dat er wel degelijk licht is aan het einde van de tunnel.” Gea merkt dat franchisenemers tijdens de economische crisis meer zijn gaan doen aan pr. “Franchisenemers hebben bijvoorbeeld geïnvesteerd in een mooie website, of ze hebben een bolderkar en een vest voorzien van een logo. Daardoor zijn ze beter zichtbaar.” Gastouders merken nu dat de economie weer aantrekt.

Professionalisering

Gea verwacht dat de branche van de gastouderopvang zich de komende jaren verder zal ontwikkelen. “We zijn nu bijvoorbeeld bezig met het thema: hoe meet je de kwaliteit van de gastouderopvang? Op welke manier meet je het welbevinden van kinderen? En wordt het opgemerkt als het minder goed gaat met kinderen? Door te werken aan dit soort thema’s wordt de gastouderopvang steeds professioneler.”

Een franchise gastouderbureau

Veel gastouderbureaus functioneren zelf als franchisegever. De gastouders zijn franchisenemers. Gastouderland werkt volgens een andere constructie. Hierbij is het landelijke bureau franchisegever. Het landelijke bureau heeft een netwerk van franchisenemers die regionale gastouderbureaus runnen. “Onze franchisenemers werken dus zelf niet met kinderen. Ze begeleiden gastouders”, vertelt directeur Marike Wittebol. Het landelijke bureau zorgt voor algemene zaken zoals de facturering voor alle gastouders, het pedagogisch beleid en landelijke pr. Marike vertelt dat franchisenemers een pedagogische achtergrond moeten hebben en een ondernemersgeest. “Veel gastouders melden zich aan bij het landelijke bureau. Wij brengen hen in contact met de regionale franchisenemers. Maar franchisenemers moeten regionaal ook aan acquisitie doen om van hun gastouderbureau een succes te maken.”

+