'Formules en ondernemers kunnen elkaar versterken'
Zowel franchisegevers als franchisenemers voelen zich soms genoodzaakt een advocaat in te schakelen. Bij BVD Advocaten in Hardinxveld-Giessendam zijn ze ondertussen gespecialiseerd in franchise. Steeds meer ketens schaffen zelf panden aan, om de regie zoveel mogelijk in eigen hand te houden, merken Lennart Alberts en Cornelis Klepper.
Als advocaat en partner van BVD Advocaten is vastgoedspecialist Lennart Alberts zich de afgelopen pakweg twintig jaar steeds meer met franchise bezig gaan houden. Want franchise is een grote vastgoedwereld geworden, met circa 30.000 franchisenemers van 800 verschillende formules, alleen al in Nederland.
“Een groot deel van die panden is in handen van franchisegevers of beleggers”, weet hij. “Er moeten nogal wat afspraken gemaakt worden en het levert ook conflicten op. Dat betekent dus werk voor ons.” Vooral de laatste tien tot vijftien jaar heeft het kantoor een brede expertise op het gebied van franchise opgebouwd.
Zolang er niets in de wet is verankerd over franchise moeten franchisegever en franchisenemer terugvallen op de algemene wettelijke regels over contracten. De franchisepraktijk bevindt zich vooral op het snijvlak van ondernemingsrecht en vastgoed- en huurrecht. Wel zijn er specifieke regels die voortvloeien uit rechterlijke uitspraken over franchiseverhoudingen.
Koppelbeding
Zo is het ‘koppelbeding’ een effectief instrument gebleken om het wettelijk van elkaar losstaande franchisecontract en de ‘verregaand beschermde’ huurovereenkomst toch met elkaar te verbinden. Veelal stemt de kantonrechter in met een verzoek van beide partijen om af te wijken van de wettelijke huurbescherming in geval van een franchiseovereenkomst. Daardoor kan de franchisegever de huurovereenkomst ontbinden wanneer de franchiseovereenkomst beëindigd wordt.
Door deze kwesties aan de voorkant te regelen, voorkom je heisa, stelt Cornelis Klepper. Hij is gespecialiseerd in het ondernemingsrecht en werkt sinds vier jaar voor BVD Advocaten. “In dit geval helpt een goede compensatieregeling in het contract, bijvoorbeeld een vergoeding aan de franchisenemer voor zijn investeringen of een uitkering van een deel van de goodwill. Als je met correcte instrumenten komt, is de kans groot dat de kantonrechter toestemming geeft.”
Bestemmingsbepaling
Naast het koppelbeding is er nog een instrument dat helpt om huurovereenkomsten voortijdig te beëindigen wanneer het franchisecontract stopt: een bestemmingsbepaling in de huurovereenkomst. Daarin kan de verhuurder aangeven voor welk gebruik het huurpand bestemd is. Dan nog zal de rechter dit moeten toetsen en er daarbij op letten dat de franchisenemer wel op een andere plek verder kan met ondernemen.
“De verhoudingen moeten in balans zijn”, benadrukt Alberts. “We zijn er duidelijk voor franchisenemers én franchisegevers en maken daarin geen keuze. Ketens zijn mooie klanten maar ze bestaan wel bij de gratie van het ondernemerschap. Beide partijen hebben elkaar hard nodig. Daar waar een mooie balans is, hebben ook wij de meeste voldoening.” Collega Klepper knikt instemmend. “Tegelijk moet de bescherming van franchisenemers niet doorschieten: het zijn zelfstandig ondernemers.”
Gewoonlijk botsen de belangen niet binnen de advocatenpraktijk, maar soms klopt een franchisenemer aan waarvan de franchisegever al klant is bij BVD Advocaten. Alberts: “In dat geval adviseren we bijvoorbeeld op de relatie. Dan organiseren we een gemeenschappelijke sessie om de problemen te kanaliseren. Zo voorkom je dat partijen de loopgraven in gaan en zich negatief uitlaten in de media.”
Uitruil en onderhandeling
Samen rond de tafel, ook wanneer er geen expliciet conflict is, is sowieso een goed plan, merkt Cornelis Klepper op. “Vaak is het nodig dat de lucht wordt geklaard voordat er een akkoord is. Als er onderhuids meer zit, moet dat tot uiting komen. Zonder wrijving geen glans. Franchisenemers maken wel wat opmerkingen tijdens interne vergaderingen met franchisegevers maar als ze bij ons aan tafel zitten, vertellen ze het hele verhaal. Dat is ook een deel van onze rol. Het bij elkaar brengen is veel mooier dan eindeloos procederen.”
Hij heeft ook voorbeelden waarbij de breuk niet meer te lijmen valt. Dan komt de volgende fase: hoe nemen we afscheid? Uitruil en onderhandeling staan dan bovenaan de agenda en het voorkomen van vuilspuiterij onder geestverwanten op sociale media.
Een belangrijke trend die ze waarnemen is dat vastgoed steeds meer in handen van de ketens komt. Franchisegevers voelen zich daar haast wel toe verplicht omdat de huurprijzen zo exorbitant zijn gestegen. Daarnaast biedt het eigenaarschap van panden meer vrijheid en flexibiliteit, bijvoorbeeld bij uitbreidingsplannen.
Franchisewet
Investeringen in duurzaamheid wordt met de nakende energietransitie ook een steeds belangrijker punt. Zowel huurder als verhuurder zijn daarvoor verantwoordelijk, maar over wie wat moet doen, staat doorgaans niets in het franchisecontract, weet Alberts. “In de nieuwe contracten nemen we dit op. Het komt er meestal op neer dat de verhuurder verantwoordelijk is voor de investeringen in het gebouw en de huurder de procesmatige zaken voor zijn rekening neemt, zoals ledverlichting.”
De twee advocaten houden zich ook bezig met een andere nieuwe ontwikkeling: de op handen zijnde franchisewetgeving. Staatssecretaris Mona Keijzer pakt dit dossier voortvarend op, merken ze. “We gaan opnieuw input geven aan de commissie die de wet formuleert”, licht Alberts toe. “Er zitten nu nog vage bepalingen in, die zien wij graag aangescherpt.”
Ze zien de ontwikkelingen naar een franchisewet als onvermijdelijk. Klepper: “Er wordt een infrastructuur neergezet met als doel een stukje rechtszekerheid, in heldere taal. De nieuwe wet zegt bijvoorbeeld iets over de vestigingsplaats van de franchisenemer. De franchisegever moet alle financiële gegevens verstrekken over de beoogde locatie.”
De ‘cowboys in de markt’ zullen door de nieuwe franchisewet hun werkwijze moeten aanpassen, verwachten ze. En het imago van franchise zal erdoor verbeteren. Het huidige wetsvoorstel vraagt echter nog wel om een grondige redactie voordat deze van kracht kan worden, benadrukken ze.