Franchisegever aansprakelijk: tweemaal exclusief rayon verstrekt

Het zal veel franchisegevers wellicht in de oren klinken als ‘dat overkomt mij toch niet’. Echter, tenzij een franchisegever een waterdicht systeem toepast bij het toewijzen van (exclusieve) rayons aan franchisenemers blijft er altijd een risico dat precies hetzelfde rayon aan twee of meer verschillende franchisenemers wordt toegewezen. En dat leidt onherroepelijk tot trammelant binnen de formule.

Wat bijvoorbeeld te denken van een recente kwestie die speelde bij de rechtbank Gelderland (ECLI:NL:RBGEL:2016:5311). Een franchisegever had aan een franchisenemer een exclusief rayon toegewezen. Per ongeluk of expres - dat blijkt niet uit het vonnis - werd min of meer dit exclusieve rayon door de franchisegever ook aan een andere franchisenemer verstrekt. In het rayon waren dus twee franchisenemers tegelijkertijd actief, hoewel dat niet de bedoeling was.

Begrijpelijkerwijs was de eerste franchisenemer niet erg enthousiast over het feit dat hij een directe concurrent vanuit de eigen formule in zijn exclusieve rayon moest dulden. Omdat de franchisegever in de visie van de franchisenemer onvoldoende actie ondernam teneinde deze onrechtmatige concurrentie te beëindigen, startte de franchisenemer een kort geding tegen de franchisegever. Dit om de franchisegever te dwingen de samenwerking met de tweede franchisenemer te beëindigen.

‘Terecht’ vindt de rechtbank Gelderland. De franchisegever had de tweede franchisenemer zonder akkoord van de eerste franchisenemer niet zomaar in staat mogen stellen een onderneming te exploiteren in diens exclusieve rayon. De rechtbank legt om die reden de franchisegever een verbod op nog langer uitvoering te geven aan de franchiseovereenkomst met de tweede franchisenemer. Dit onder verbeurte van een dwangsom van 1.000 euro voor elke dag dat dit niet gebeurt tot een maximum van 150.000 euro.

In tegenstelling tot wat wellicht gedacht wordt, is er op grond van het verbintenissenrecht geen rangorde aan te wijzen tussen de beide door de franchisegever toegewezen exclusieve rayons. De eerst getekende franchiseovereenkomst bevat dan ook geen ‘oudere rechten’ dan de tweede franchiseovereenkomst. Dat betekent - kort samengevat - dat zowel de eerste als de tweede franchisenemer van de franchisegever tegelijkertijd nakoming kunnen vorderen.

Het mag echter helder zijn dat het onmogelijk is beide franchisenemers tegelijkertijd hetzelfde rayon aan te bieden. Dat betekent keuzes maken, waarbij de franchisegever schadeplichtig wordt op grond van wanprestatie ten opzichte van de franchisenemer die achter het spreekwoordelijke net vist. Dat is uiteraard vervelend voor de franchisegever, er moet immers gekozen worden, maar dat dient volgens de rechtbank voor rekening en risico van de franchisegever te blijven.

Het voorgaande toont aan dat een franchisegever gedegen werk moet maken van het toewijzen van exclusieve rayons aan franchisenemers. De gevolgen voor alle betrokkenen, als per ongeluk een exclusief rayon tweemaal wordt verstrekt, zijn immers aanzienlijk!

Jan-Willem Kolenbrander
De Clercq Advocaten Notarissen