Waar liggen de kansen in de drogisterijbranche?

Het faillissement van DA Retailgroep en de oprichting vorig jaar mei van de Stichting Drogisterij Parfumerie Belangen blijkt de opmaat tot een complete reshuffle van de drogisterijbranche.

Die zat er al langer aan te komen, gezien de zwaar onder druk staande rendementen in de branche. De vraag is: liggen er nu serieuze kansen voor een grote zelfstandigenclub als antwoord op de dominantie van het grootwinkelbedrijf? Of dreigt verdere versnippering?

Met het faillissement van de DA Retailgroep ziet het drogisterijlandschap er voorgoed anders uit. De Mosadex Groep (Coöperatieve Mosadex U.A), 100 procent eigenaar van de groothandel Holland Pharma, maakte een doorstart met het merk DA en kocht de activa uit de boedel. Daarnaast ligt er de intentie tot samenwerking met FACO/D.I.O.
Ronald Rodenburg, bestuursvoorzitter van de coöperatie van DA-winkeliers, toont zich tevreden: “We mogen blij zijn dat we niet met private equity te maken hebben. Holland Pharma is een partij die de branche goed kent. Ze hebben misschien commercieel nog geen sterke formule opgebouwd maar ze hebben een heel breed assortiment en zijn logistiek heel sterk. Door daar de merknamen DA en D.I.O. bij te betrekken is strategisch een goede stap.” Ook Arjan van der Lingen, commercieel directeur D.I.O., ziet wel kansen in deze constructie: “Voordeel is dat er een goede, kapitaalkrachtige partij achter staat die durft te investeren in zelfstandigen.”

Promotiedruk

De problemen bij DA staan niet op zichzelf. Ronald Rodenburg: “Als je naar de drogisterijbranche kijkt, zie je dat het aandeel van de zelfstandigen veel kleiner is geworden ten opzichte van het filiaalbedrijf. Winkelketens als Kruidvat hebben er een dominant stempel op weten te drukken. DA kreeg er nog een extra probleem bij. Veel zelfstandige ondernemers maakten de keuze voor andere formules. Dat betekende omzetverlies, minder inkoopvolume, druk op de condities en dat terwijl de kosten van de organisatie niet pro rato omlaag gaan. Daar kwam nog bij dat de marges onder druk kwamen te staan, maar dat geldt voor de hele zelfstandigenmarkt. Waar het vroeger was 3 halen 2 betalen is het tegenwoordig 3 halen 1 betalen. Het aandeel promotie is veel groter geworden en ook de diepte van de acties is groter geworden. En als je dan als partij te kleinschalig bent geworden, heb je niet meer het volume om dit bij te lopen.” Arjan van der Lingen: “Wij groeien nog wel maar 42 procent promotiedruk is nogal wat. Het grootwinkelbedrijf profiteert de afgelopen jaren, maar het lichtpuntje is dat het ernaar uit ziet dat die trend gestopt is en het marktaandeel van de zelfstandigen gelijk blijft.”
Qua aantal winkels ontlopen DA en D.I.O. elkaar niet meer zoveel. In de gouden jaren van DA waren er bijna 1000 DA-winkels. Sinds 2005 is het aantal winkels altijd rond de 400 geweest, tot een jaar geleden. Het aantal DA-winkels lag in december 2015 op 266, in januari 2016 op 246. Het aantal D.I.O.-winkels daarentegen is gegroeid. Lag het aantal in 2006 op 86, in 2011 waren er 170 winkels en in januari 2016 lag het aantal op 220, mede dankzij de samenwerking met Coop en The Read Shop en natuurlijk de overstap van tientallen DA-drogisten, aldus Arjan van der Lingen.

Online aanbod

De oprichting in mei 2015 van de Stichting Drogisterij Parfumerie Belangen is een reactie op de verslechterde situatie in de gehele drogisterijmarkt voor zelfstandigen. Op de presentatieavond van de stichting op 26 januari (zie kader) benoemde gastspreker prof. dr. ir. Kitty Koelemeijer, hoogleraar Marketing en Retailing aan de Nyenrode Business Universiteit - naast de druk op de rendementen - meer zaken waar franchisenemers tegenaan lopen. Zo noemde ze de bescherming van hun franchisegebied, mede in het licht van het online aanbod, de vrijheid van ondernemen en de relatie met ‘het hoofdkantoor’, dat veel franchisenemers als ‘geldverslindende machine’ zouden ervaren.
Volgens Kitty Koelemeijer liggen er kansen voor ondernemers in het nog beter benutten van lokale marktkennis, in het leveren van toegevoegde waarde op de winkelvloer, in het samenwerken op online-gebied en in een betere servicepropositie.

Sterke zelfstandigenpartij

De roep om samenwerking dateert al van ver voor de oprichting van de Stichting Drogisterij Parfumerie Belangen. Ronald Rodenburg: “Als branche roepen we al lang dat we elkaar als zelfstandigen moeten gaan versterken. Daar heeft de DA Coöperatie in 2012/2013 samen een adviesbureau een rapport over geschreven. Ik hoop dat de plannen van de stichting daarbij aansluiten en niet leiden tot verdere versnippering. Ik heb begrepen dat de stichting vanuit de ondernemer wil denken, dat is natuurlijk goed, de ondernemer heeft bestaansrecht nodig. Als je ziet dat het hoofdkantoor maar ook de individuele afnemers onvoldoende geld weten te genereren, weet je dat het spaak gaat lopen. Als de nummers 1, 2 en 3 in de zelfstandigenmarkt gaan samenwerken, hetzij door samenwerkingsafspraken, hetzij door overname, krijg je een enorm efficiency-voordeel aan de kant van de organisatie. Daarnaast kun je een enorme schaalvergroting bereiken als je het inkoopvolume bundelt, wat zich moet gaan vertalen in betere inkoopcondities en acties voor de ondernemer. Dan pak je een dominante positie in de zelfstandigenmarkt, naast de grote filiaalbedrijven Kruidvat en Etos.”

Hard nodig

Ook D.I.O. is voorstander van samenwerking, zegt Arjan van der Lingen. “Wat de stichting zegt - het rendement moet centraal staan en samenwerking staat voorop - dat is iets wat bij ons al in het DNA zit. Laten we nu deze kans dat er een grote partij ontstaat, met beide handen aangrijpen. Er zijn gewoon te veel partijen, het is te versplinterd. De aanleiding is niet gelukkig maar als je kijkt naar het resultaat van de ontwikkelingen, bestaat er nu de kans dat er een heel potentieel krachtige partij ontstaat. Dus ik zou ervoor pleiten om niet tegen elkaar te werken maar om te gaan samenwerken en om dat onderscheid te gaan maken ten opzichte van het grootwinkelbedrijf. Want dat is hard nodig.”

Als de rook is opgetrokken

Hoe moet het nieuwe samenwerkingsverband tussen DA en D.I.O. eruitzien? Die vraag stelden we aan Ronald Rodenburg, bestuursvoorzitter van de Coöperatieve Drogisten Associatie, en Arjan van der Lingen, commercieel directeur D.I.O.

Moeten de D.I.O.- en DA-formule naast elkaar blijven bestaan of moet er één formule komen?
Ronald: “Ik vind in ieder geval dat er nu te veel formules zijn. Maar die efficiencyslag vindt natuurlijk met name aan de achterkant plaats. Die kun je toch maken, of er nu één of twee merken blijven bestaan. Ik zou het mooi vinden dat áls straks beide merken blijven bestaan, de ondernemer een keuze krijgt uit wat het best bij hem of bij zijn verzorgingsgebied past. Dan heb je best kans dat een aantal DA-ondernemers die zijn overgestapt naar D.I.O. hun beslissing toch weer willen terugdraaien, omdat ze in hun hart eigenlijk nog steeds DA-ondernemer zijn. Misschien is er ook wel een groep D.I.O.-ondernemers die in hun marktgebied het DA-logo willen voeren en andersom zijn er misschien wel DA-ondernemers die zich meer aangetrokken voelen tot het D.I.O-merk. Het zou haalbaar moeten zijn dat alle ondernemers de kans krijgen om een switch te maken.”
Arjan: “Wat ik heel belangrijk vind, is het lokale ondernemerschap waarin de zelfstandige drogist excelleert. Het advies, de deskundigheid en de service: als je je daarop onderscheidt dan heb je echt toegevoegde waarde in de markt. Daarin moeten we gezamenlijk optrekken en ons goed positioneren. Ons motto is: ‘Samenwerken als het kan en zelf doen als het moet’. De ondernemer heeft bij ons wat meer vrijheden om het lokale verschil te kunnen maken dan bij andere formules. Tegelijkertijd vinden we ook dat je alleen moet afwijken als het moet en dat we zoveel mogelijk die krachten moeten zien te bundelen. Het mooiste is als je één krachtige formule krijgt, ook in je marketing. De naam is van secundair belang. DA heeft een wat hogere naamsbekendheid dan D.I.O. maar ik laat me er nu niet over uit hoe het er aan de voorkant uit moet komen te zien. Het belangrijkste is nu dat er rust komt in de zelfstandigenmarkt en dat er weer perspectief is.”

Hoe ziet de toekomst eruit?
Ronald: “Bestaansrecht heb je in een wat grotere plaats waarin je naam hebt weten op te bouwen. Naarmate je meer specialistisch bent, kan je beter op de wens van de consument inspelen. Of dat nu op het gebied van gezondheid is of schoonheid. De winkel moet aansluiten bij het verwachtingspatroon van de consument. Aan de andere kant hebben we nog een heleboel dorpen of wijken waar een combinatiewinkel ook prima een bestaansrecht kan geven. De drogist heeft dan bijvoorbeeld nog aanvullend een postagentschap, een stomerij of kantoorartikelen.”
Arjan: “Ik ben ervan overtuigd dat wij over vijf jaar een grote krachtige zelfstandigenclub hebben met een goed perspectief tegenover het grootwinkelbedrijf. Daar is ruimte voor in de markt en daar gaan we voor. Er zijn te veel partijen, dat zie je in de hele retail. Het is noodzakelijk dat we gaan samenwerken.”

De plannen van de Stichting Drogisterij en Parfumerie Belangen

Dinsdag 26 januari presenteerde de Stichting Drogisterij en Parfumerie Belangen haar plannen aan zo’n 150 tot 200 geïnteresseerden. De organisatie is in mei 2015 opgericht door zeven DA- en D.I.O.-ondernemers, met als doel een betere samenwerking tussen zelfstandige ondernemers die moet leiden naar een beter rendement en daarmee een zekerder toekomst. De stichting berekende dat de gemiddelde drogist een marge heeft van 33,5 procent. Dit zou 40 procent moeten zijn voor een gezond ondernemersinkomen. Om die 40 procent te halen “moeten ondernemers niet langer afwachten maar het heft in eigen hand nemen”, aldus voorzitter Ben Denekamp. “We moeten de rollen omdraaien en als ondernemers leading zijn in het onderhandelingsproces. Als er niets gebeurt, gaan we met zijn allen door het putje!” Belangrijke zaken zijn daarbij volgens de stichting: diepere samenwerking met leveranciers, automatisering, marketing en logistiek.

Onafhankelijke positie
De toegevoegde waarde van de stichting is volgens de voorzitter de onafhankelijke positie: “Wij werken collectief vanuit alle geledingen en vanuit alle zelfstandige ondernemers, niet alleen vanuit de coöperatie van DA of de ondernemersvereniging van D.I.O. Wij staan neutraal ten opzichte van alle gesprekken die op dit moment gevoerd worden. Als onafhankelijke en ongebonden partij kunnen wij de onderhandelingen op een betere manier ingaan. Daarbij gaan wij voor het verdienmodel van de ondernemer. Als de onderhandelingen (tussen FACO en Holland Pharma, red.) mislukken, hebben wij alternatieven achter de hand. Dat kunnen bijvoorbeeld leveranciers zijn - waarvan enkele ons al benaderd hebben - maar ook buitenlandse partijen.”

Gelijkwaardigheid
Is hij niet bang voor verdere versnippering, als derde belangenbehartiger naast de coöperatie van de DA en de ondernemersvereniging van D.I.O.?  Ben Denekamp: “Nee, zeker niet. Uit onze plannen blijkt dat als je met elkaar het collectief aangaat, je het hele zelfstandigenkanaal goed kan servicen en bedienen, maar dan wel op basis van gelijkwaardigheid.” Wie lid wil worden van de stichting betaalt 75 euro per jaar en een éénmalige bijdrage van 350 euro per vestiging (met een maximum van 900 euro). De stichting zegt alleen door te gaan als zich minimaal 150 leden aanmelden. Volgens de voorzitter zijn er al veel aanmeldingen binnen, hij verwacht het quotum te halen.

Lees meer over:
Pras Weijers Pras Weijers
Redacteur
Bekijk ook